Volgend jaar staat de Chinese kalender in het teken van het schaap. In ons land moet 2015 als het aan minister Schippers ligt het jaar van transparantie in de zorg worden. Dat zou een eindsprint moeten zijn in een proces dat al meer dan een decennium loopt, maar pas in de afgelopen jaren meer politieke urgentie heeft gekregen. Begin deze week schreef de minister een brief aan de Tweede Kamer waarin ze benadrukte dat er al heel wat bereikt is, maar dat ze meer vaart wil maken met informatie over kwaliteit en kosten toegankelijk en transparant maken. Ze stuurt de Kamer nog voor het eind van dit jaar een uitgewerkt plan van aanpak.
Wanneer zou het ‘Jaar van de transparantie’ voor zorgconsumenten een succes zijn? Je denkt dan aan een website of een app waar je met enorm gebruiksgemak kunt zien hoe vaak ziekenhuizen en individuele artsen bepaalde verrichtingen uitvoeren, wat de kosten van die verrichting of behandeling zijn, en hoe goed ze daarin zijn. Zo’n site moet die kwaliteitscriteria in begrijpelijke
Een combinatie van ZorgkaartNederland, TripAdvisor en de Consumentenbond
taal uit de doeken doen, en liefst ook antwoord geven op de vraag wat de voor- en nadelen zijn van bepaalde behandelingen. Ook voor GGZ-instellingen, verpleeginstellingen, wijkzorg en andere vormen van zorg zouden we dat graag zien, met voor elk segment passende kwaliteitscriteria. Een combinatie dus van kiesbeter.nl, ZorgkaartNederland.nl, TripAdvisor, IENS, de Consumentenbond - maar dan completer, begrijpelijker en gebruiksvriendelijker.
Eén ding is zeker: er zijn rond het thema transparantie ook in 2014 weer veel beleidsdocumenten, meerjarenagenda’s, toetsingskaders, stappenplannen, stippen aan horizonnen, concepten en handreikingen geproduceerd.
Maar de minister heeft gelijk wanneer ze in haar brief aan de Kamer stelt dat er afgelopen jaar concrete vooruitgang is geboekt op een aantal gebieden. In 2014 is er meer cijfermatige informatie beschikbaar gekomen over allerlei verrichtingen. Ziekenhuizen werden vanaf 1 maart verplicht om hun sterftecijfers te publiceren op hun website. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen kwam met de zogenaamde Kwaliteitsvensters, een overzichtelijke presentatie en bundeling van bestaande kwaliteitsinformatie op de ziekenhuiswebsite. Die Kwaliteitsvensters maken het voor patiënten gemakkelijker om inzicht te krijgen in kwaliteit van zorg, hoopt de NVZ.
Wat kost een knieoperatie?
Daarnaast kwamen gegevensmakelaars zoals DBC Onderhoud en Vektis in 2014 naar buiten met informatie over zorgkosten. Vektis, de organisatie die voor de Nederlandse zorgverzekeraars al ruim twintig jaar alle declaratiegegevens bijhoudt, publiceerde deze week de Dataset Zorgverzekeringswet 2012. Een groot Excel-bestand met geanonimiseerde declaratiegegevens gebaseerd op de betaalde zorgkosten over 2012 die Vektis van de individuele zorgverzekeraars ontving. In mei kwam DBC Onderhoud met open data sets over de gemiddelde ziekenhuisprijzen en het aantal keren dat een bepaalde behandeling is uitgevoerd in een ziekenhuis. Let wel: gemiddelde ziekenhuisprijzen zeggen weinig over de feitelijke kosten van een behandeling in een specifiek ziekenhuis. Die kosten zijn voor consumenten namelijk nog steeds lastig te achterhalen.
Websites als passantentarieven.nl geven een indicatie van de prijs per individueel ziekenhuis
Sinds dit jaar moeten ziekenhuizen van de Nederlandse Zorgautoriteit verplicht de zogeheten passantentarieven publiceren. Inmiddels zijn er verschillende sites beschikbaar die de passantentarieven van alle ziekenhuizen met veel handmatig knip- en plakwerk verzamelen en prijsoverzichten per individueel ziekenhuis publiceren, zoals www.passantentarieven.nl en www.watkostdezorg.nl. Maar het is vooralsnog nog wachten op een Tripadvisor-achtige site met de werkelijke tarieven die een consument voor een spiraaltje of knieoperatie moet betalen.
Kwaliteitsinformatie
Wanneer het om informatie over de kwaliteit van de geleverde zorg gaat, heeft de minister haar hoop gevestigd op het Kwaliteitsinstituut van het ZorgInstituut Nederland, dat onder leiding van Diana Delnoij iets meer dan een jaar geleden van start ging. De belangrijkste missie van dit instituut is om er voor te zorgen dat er heldere standaarden bestaan die de kwaliteit van de geleverde zorg beschrijven. Het is niet bepaald zo dat er nog geen kwaliteitsstandaarden zijn, zorgaanbieders merken regelmatig op dat er zelfs te veel zijn.
Veel van die nieuwe standaarden zijn nog niet in consumententaal beschikbaar
Maar minister Schippers wil - via het Kwaliteitsinstituut - dat er kwaliteitsstandaarden komen waarvan patiënten, verzekeraars en zorgaanbieders samen vinden dat deze goede zorg op een juiste manier beschrijven. Zo’n standaard bevat ook een zogeheten indicatorenset, een lijst met gegevens die elke zorgaanbieder jaarlijks moet aanleveren zodat je kunt zien hoe goed ze scoren op de afgesproken criteria.
In 2014 is er een eerste versie van een zogeheten toetsingskader voor kwaliteitsstandaarden ontwikkeld, en een standaard die aan het toetsingskader voldoet wordt opgenomen in een register op de site van het Zorginstituut. Daar zijn nu al kwaliteitsstandaarden te vinden voor COPD, dementie, dwarslaesie en veel voorkomende vormen van kanker. Maar veel van die nieuwe standaarden zijn nog niet in consumententaal beschikbaar, en bovendien is 2014 pas het eerste jaar waarover zorgaanbieders hun rapportcijfers moeten aanleveren volgens de nieuwe, betere standaarden.
kiesbeter.nl: meer kwaliteitsstandaarden in 2015
kiesBeter.nl nieuw leven ingeblazen
Schippers schrijft in haar brief aan de Kamer dat overheidswebsite kiesBeter.nl een prominente plaats gaat krijgen in het ‘Jaar van de transparantie’. De website gaat ‘een cruciale rol vervullen in het beter beschikbaar en toegankelijk maken van al die informatie’.
Volgens Michiel Geldof, woordvoerder van het Zorginstituut - waar kiesBeter.nl onder valt - wordt de website begin 2015 vernieuwd. De nieuwe website gaat volgens hem de samenhang tussen kwaliteitsstandaarden (de omschrijvingen van goede zorg) en kwaliteitsgegevens (hoe presteren zorgaanbieders en ziekenhuizen) beter tonen. “Ook komen er vernieuwde, uitgebreide pagina's over diabetes type 2, dementie en COPD, die zijn ontwikkeld in samenwerking met Diabetesvereniging Nederland, Alzheimer Nederland en het Longfonds”, aldus Geldof.
Ook zijn begin 2015 via kiesBeter.nl de kwaliteitsstandaarden en richtlijnen van meer dan honderd aandoeningen en zorgvragen benaderbaar - nog niet in de vorm van patiëntenversies, maar daar wordt hard aan gewerkt volgens Geldof.
NPCF: voor patiënt begrijpelijke informatie
Het lijken stevige stappen, en Wilna Wind, directeur van de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF) is er ook blij mee, maar er moet volgens haar nog wel heel veel gebeuren voordat je werkelijk kunt spreken van transparante informatie. Wind: “Onze prioriteit is zorgen dat mensen op een toegankelijke manier begrijpelijke informatie krijgen. Open data is zinvol, maar de gemiddelde patiënt moet weten: wat zijn verstandige vragen die ik aan een arts wil stellen, wat zijn goede ziekenhuizen, wat kost een behandeling mij?”
Wilna Wind, directeur NPCF (foto: Erik van 't Woud)
Wat gaat de zorgconsument volgens haar merken van het Jaar van de Transparantie? Wind: “Ik hoop een heleboel, en dat is hard nodig ook. Mensen kunnen een polis kiezen, en een ziekenhuis en hun dokter, maar hebben weinig gelegenheid om iets over de kwaliteit te weten te komen.” Ze geeft aan dat de databestanden en open data sets die afgelopen jaar beschikbaar kwamen niet geschikt zijn als informatiebronnen voor patiënten. “Die kwaliteitsinformatie moet worden vertaald in goed leesbare patiënteninformatie.”
Reviews
Informatie staat op veel verschillende plekken en is daardoor ‘niet altijd vindbaar voor de zoekende burger’, aldus Schippers. Reden te meer voor partijen om samen op te trekken in het inzichtelijk maken van kwaliteitsinformatie, volgens Wind. “Ik zou de minister willen aanraden om meer samen te werken, en niet weer bureaucratisch iets op te tuigen. KiesBeter.nl roept bij mensen niet een hele goede herinneringen op. De NPCF is druk bezig samen met dokters en verzekeraars om tripartiet informatie aan te bieden aan het Kwaliteitsinstituut." Ook wijst Wind op de informatie die patiëntenverenigingen aanbieden, en waar patiënten vaak veel vertrouwen in hebben.
Volgens Schippers is informatie 'niet altijd vindbaar voor de zoekende burger'
NPCF is ook uitgever van ZorgkaartNederland, een website waar inmiddels meer dan 200.000 waarderingen van zorgconsumenten op staan. Gaat ZorgkaartNederland, naast reviews van (huis)artsen en zorginstellingen, ook kwaliteitsinformatie aanbieden? “We hebben afgelopen jaar ons best gedaan om informatie uit Vektis te krijgen. De informatie uit de Vektis database is onleesbaar, dus we hebben met IQ healthcare samengewerkt om daar patiënteninformatie van te maken. ZorgkaartNederland biedt steeds meer kwaliteitsinformatie aan voor patiënten: er komen meer keuzehulpen online. Die geven je als patiënt meer inzicht in vragen als ‘wat wil ik voor behandeltraject’, en ‘wil ik graag alle afspraken op een dag?’”
Wind: “Je kunt bijvoorbeeld ook denken aan vragen die patiënten hebben bij een rughernia: is het verstandig om te opereren, of juist niet? We zijn nu bezig met informatie over allerlei veelvoorkomende aandoeningen, zoals knieën en heupen. Je kunt enorm opknappen van een knie- of heupoperatie, maar je moet ook weten dat je niet eindeloos kunt vervangen. Met die informatie en vragen kunnen patiënten beter voorbereid naar hun arts.”
Meer lezen?
Wat kost een nieuwe knie of een staaroperatie eigenlijk?
Follow the money: Vektis heeft alle declaratiegegevens van Nederland
wellicht ook interessant
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!