Glucosesensor is ‘geen gadget maar noodzaak’, toch blijft vergoeding uit

Terwijl het Zorginstituut onderzoekt of flash glucose monitoring (FGM) voor alle patiënten met diabetes vergoed kan worden en de beperkte huidige criteria op de schop gaan, werd er voor de zomer een motie in gediend en een petitie gestuurd naar de Tweede Kamer om ook continu glucose monitoring (CGM) voor alle diabetespatiënten beschikbaar te stellen. Het antwoord is (voorlopig): nee.

Elke dag prikken 120.000 mensen met diabetes type 1 in Nederland vier tot vijftien keer in hun vingers om hun bloedglucose te meten. Met een ziekte als type 1 diabetes ben je 24/7 bezig: het plannen van activiteiten en maaltijden, het meten van bloedglucose en het toedienen van insuline. Om de hoogte van hun bloedglucose te bepalen waren diabetespatiënten tot een aantal jaar geleden aangewezen op de vingerprik. Inmiddels heeft de glucosesensor zijn intrede gedaan. Dat is een minuscuul draadje dat vlak onder de huid gedragen wordt.

Iemand met diabetes kan deze meestal zelf thuis plaatsen. De enzymen op het draadje reageren op een stofje dat een indicatie geeft van de bloedglucose. Op de huid wordt een zender gedragen, die in staat is om de gemeten bloedglucose door te geven aan een speciale ontvanger of een smartphone. Een glucosesensor voert elke vijf minuten een meting uit. Die data worden in de app of online omgeving verzameld, zodat ook trends zichtbaar en tastbaar worden. Daarnaast geven veel glucosesensors een alarm af bij een dreigende hoge of lage waarde, zodat iemand tijdig actie kan ondernemen (ook op momenten dat je druk bent met iets anders).

Pijnloos, snel, discreet: het is direct duidelijk dat een sensor veel voordelen biedt in vergelijking met de vingerprik. Maar ondanks de roep van patiënten en zorgprofessionals, blijft de vergoeding voor sensoren uit.

CGM vs. FGM

Er zijn twee soorten sensors: continu glucose monitoring (CGM) of flash glucose monitoring (FGM). Het verschil zit in de manier van aflezen. Bij CGM wordt de data automatisch doorgestuurd naar een ontvanger (een klein kastje dat je met je meedraagt) of smartphone, de FGM moet door de ontvanger worden gescand. Hierbij haal je bijvoorbeeld je smartphone langs de sensor in je bovenarm.

Hierdoor kan de CGM alarmen afgeven bij (dreigende) lage of hoge waardes, terwijl de FGM alleen kan worden afgelezen. Indien de CGM aan de insulinepomp gekoppeld is, kan het systeem de pomp zelfs tijdelijk stopzetten bij een dreigende lage bloedglucose.

Marktleiders DexCom, Roche (Senseonics) en Abbott leveren sensoren die betrouwbaar bloedglucose-niveaus kunnen bepalen en eventueel direct kunnen doorgeven aan een insulinepomp die op het lichaam wordt gedragen. Naast de gevestigde orde houden overal ter wereld grote en kleinere ondernemingen zich bezig met het ontwikkelen van alternatieven voor het meerdaags prikken van een druppel bloed om het suikergehalte van bloed te bepalen.

Wie krijgt wat vergoed?

Een systeem waarbij bloedprikken overbodig is en mensen met diabetes op een eenvoudige manier, via hun smartphone of Apple Watch, hun waarden kunnen checken, is een veelbelovende oplossing. In de praktijk zijn deze systemen slechts voor een beperkte doelgroep toegankelijk. Dit heeft te maken met de smalle criteria voor vergoeding van de glucosesensor.

FGM wordt nu vanuit de basisverzekering vergoed voor mensen met diabetes type 1 die jonger zijn dan 18 jaar, langere tijd hoge waarde hebben, zwanger zijn of een zwangerschapswens hebben. Alle mensen die buiten deze criteria vallen, zijn genoodzaakt om – als ze hier gebruik van willen maken – zelf een sensor te kopen. De kosten hiervan lopen snel in de duizenden euro’s per jaar.

Apple Watch werkt samen met continu glucose monitoring (GCM) van Dexcom

CGM (waarbij de data dus automatisch wordt doorgestuurd naar de pomp) wordt ook niet via de basisverzekering vergoed, maar beschikbaar gesteld op basis van ziekenhuisbudget. Hiervoor komen dezelfde groep mensen in aanmerking, plus de groep mensen die ‘hypo-unaware’ zijn (dan ben je niet of slecht in staat om lage bloedglucosewaardes aan te voelen komen) – omdat voor hen de toegevoegde alarmfunctie veiliger is.

In de praktijk hebben ziekenhuizen vaak slechts een beperkt aantal sensoren, dus zijn er wachtlijsten, en zijn de beschikbare modellen niet altijd de beste optie voor een specifieke patiënt. Patiënten die 24/7 met diabetes type 1 moeten leven, hebben dus niets te kiezen. Zelfs al valt een diabetespatiënt binnen de opgestelde criteria, dan nog is het geen garantie dat er daadwerkelijk een CGM beschikbaar is.

In andere Europese landen, waaronder België, Duitsland en Italië, worden zowel CGM als FGM al langer vergoed en hebben patiënten in overleg met hun behandelaar vrije keuze voor het merk sensor dat het beste past bij hun situatie.

49.645 handtekeningen voor sensorvergoeding

Op dit moment loopt er een onderzoek door het Zorginstituut waarin bekeken wordt of flash glucose monitoring vergoed kan worden voor alle patiënten met insulineafhankelijke diabetes (type 1 en 2) die nu vingerprikken. Dat onderzoek, en het advies wat daar hopelijk voor het einde van het jaar uitrolt, richt zich dus alleen op de FGM. Maar dat is niet voldoende, zeggen Orietta Koster en Loes Heijmans, beide diabetes type 1 patiënt. De glucosesensor is geen gadget, maar bittere noodzaak.

Zij legden op 4 juni bij de Tweede Kamer een 84-pagina tellende petitie neer met een concrete oproep: vergoed alle glucosesensors voor alle mensen met diabetes type 1. Zowel de FGM als CGM moeten vanuit de basisverzekering vergoed en beschikbaar gesteld worden wanneer arts en patiënt besluiten dat dit de beste behandelmethode is. De petitie is door 49.645 mensen ondertekend.

Motie verworpen

Op woensdag 26 juni werd de petitie sensorvergoeding besproken in de Tweede Kamer. Daar liet minister Bruins weten dat de vergoeding van FGM al onderzocht wordt door het Zorginstituut, en dat er aan het einde van het jaar een advies uitrolt over het vergoeden hiervan naar buiten wordt gebracht. Onder andere Rens Raemakers (D66) benadrukt in deze vergadering dat er ook vergoeding voor CGM nodig is. Hierop laat de minister weten dat hij aan het Zorginstituut zal vragen of de CGM ook meegenomen kan worden in het onderzoek. Henk van Gerven, Tweedekamerlid SP, diende een motie in om zowel FGM als CGM in basispakket op te laten nemen. Deze werd op 4 juli verworpen.

In een daaropvolgende brief die kort voor het zomerreces uitkwam, laat minister Bruins weten geen onderzoek te gaan doen naar de verbreding van de vergoeding van de CGM. Uitbreiding van het onderzoek levert waarschijnlijk een vertraging van het lopende onderzoek naar de FGM op, zegt het Zorginstituut. Een vertraging vind Bruins onwenselijk, want ‘dat zou betekenen dat een grote groep patiënten langer op duidelijkheid moet wachten over FGM als alternatief voor alle diabetespatiënten die insulineafhankelijk zijn en nog vingerprikken.’ Geen onderzoek betekent geen advies, en zonder advies komt er geen vergoeding.