Marktleiders zoeken puzzelstukken voor digitale diabeteszorg

Digitale producten en diensten voor mensen met diabetes lijken in een versnellingsfase te zijn gekomen. Het gaat daarbij niet alleen om nieuwe producten (of nieuwe versies daarvan), maar vooral ook om samenwerkingsverbanden tussen aanbieders van insuline, insulinepompen, glucosemeters, sensoren en apps. Ook de grootste wereldspelers realiseren zich dat ze niet alle stukken van de puzzel voor een geïntegreerde oplossing in huis hebben, en daarom zoeken ze partners. Abbott, Novo Nordisk en Roche waren de nieuwsmakers afgelopen week.

Abbott Diabetes Care is vooral bekend van zijn Freestyle Libre Sensor systeem, dat in Europa sinds 2014 op de markt is en inmiddels in 44 landen door 800.000 mensen wordt gebruikt. Afgelopen week liet Abbott weten dat een nieuwe versie van het systeem aan de Europese CE-markering voldoet en binnenkort het bestaande systeem gaat vervangen.

Daarmee zet Abbott een forse stap vooruit, want de Libre 2 sensor kan via Bluetooth de gebruiker laten weten wanneer de bloedsuikerspiegel onder of boven bepaalde niveau’s komt. Met de huidige versie van de Freestyle Libre moet de gebruiker de sensor op de bovenarm scannen om de glucosewaarden te weten. Dat is volgens de gebruikers al een grote verbetering ten opzichte van meermaals per dag bloed prikken in de vingertop.

"Kloof met Medtronic en Dexcom kleiner"

Met de nieuwe alarmeringsfunctie verkleint Abbott de kloof met bestaande continu glucose-monitoringsystemen (CGM) van met name Medtronic en Dexcom. Naast het feit dat die systemen rechtstreeks kunnen communiceren met insulinepompen, was de alarmeringsfunctie tot nu toe een belangrijk onderscheidend vermogen van CGM-systemen. In vergelijking met die systemen is het Freestyle Libre concept minder complex in gebruik, meent Abbott.

Mensen met diabetes lijken Abbott gelijk te geven, want het systeem is zo populair dat er een schaarste is ontstaan bij de sensoren, die elke 14 dagen moeten worden vervangen. De Nederlandse website meldt al geruime tijd: Vanwege de enorme vraag naar het FreeStyle Libre systeem sluiten wij tijdelijk de webshop voor nieuwe klanten. Voor alle bestaande klanten verhogen wij de tijdelijke limiet van twee naar drie sensoren per bestelling om de 25 dagen.

Apple Watch werkt samen met continu glucose monitoring (GCM) van Dexcom

"Vraag groeit vanwege vergoeding door verzekeraars"

Anita de Groot, communication director bij Abbott, vertelt dat men vanzelfsprekend niet blij is met deze situatie. “We hebben de productie al meerdere malen verhoogd, maar de vraag blijft explosief groeien. Sinds het systeem in een aantal grote Europese landen als Frankrijk en Duitsland door verzekeraars wordt vergoed, is het gebruik van de Libre sneller toegenomen dan wij hadden verwacht. Ons beleid is er nu op gericht om bestaande gebruikers in ieder geval van sensoren te kunnen blijven voorzien.”

Ook in Nederland is het Libre systeem na een jarenlange periode van onzekerheid in de verzekerde zorg gekomen. Het Zorginstituut, dat beslist welke zorg in het basispakket wordt vergoed, liet dit voorjaar weten dat het systeem van Abbott voor vier groepen (zwangere vrouwen of vrouwen met kinderwens, kinderen en volwassenen met sterk wisselende bloedsuikerwaarde) door de verzekeraar mag worden vergoed.

Het effect van het tekort aan sensoren is dat je inmiddels op Marktplaats advertenties ziet verschijnen waarin mensen met diabetes zoeken naar extra sensoren. Op internet ontstaat er zelfs een ruilhandel tussen gebruikers van het Freestyle Libre systeem, die voor hun vakantie nog met spoed op zoek zijn naar één of meerdere sensoren voor henzelf of voor een kind met diabetes.

Eversense systeem van Roche bestaat uit een kleine sensor die in de arm geïmplanteerd wordt

Dominante digitale platform

Het Libre systeem is in zijn huidige versie op de eerste plaats een sensor-systeem. Maar als je de industrie moet geloven is de heilige graal voor mensen die insuline moeten gebruiken een geïntegreerd systeem, waarin glucosemeting, optimalisatie van de benodigde doses en toediening door een pomp of een injectiepen in een zogeheten ‘closed loop’ worden berekend en bewaakt door software op je smartphone of een vergelijkbaar apparaat. Abbott heeft bijvoorbeeld fors geïnvesteerd in de startup Bigfoot Medical, gestart door een Amerikaanse vader die vier jaar geleden dwars tegen het FDA-beleid in zelf een systeem voor zijn dochter met diabetes programmeerde.

Maar de concurrentie zit niet stil. Roche, marktleider op het gebied van glucosemeters met strips, maakte deze week bekend dat het een ontwikkelings- en samenwerkingsovereenkomst heeft gesloten met Novo Nordisk, samen met Sanofi, Merck & Co en Eli Lilly wereldwijd de grootste leverancier van insuline en andere diabetesmedicatie. Roche en Novo Nordisk willen de informatie over insulinedosering uit de interactieve insulinepennen van Novo Nordisk integreren in het digitale ecosysteem van Roche. De populaire app mySugr neemt hierbij een belangrijke rol in. Met de aankoop van het Oostenrijkse mySugr in 2017 kreeg Roche een innovatief app-platform (hun motto: make diabetes suck less) met meer dan een miljoen gebruikers in handen.

Verzekeraars willen integrale oplossing

In Duitsland zijn er inmiddels al verzekeraars die geïntegreerde oplossingen (medicatie, app, pomp of pen) in hun pakket hebben opgenomen. Zo’n oplossing zou rond de duizend euro per jaar gaan kosten, het is onbekend of de verzekeraars dit hele bedrag willen vergoeden. Maar voor Roche betekent deze richting dat de farmaceut in een andere rol aan tafel zit dan alleen maar als leverancier van glucosemeters of zelfmanagement oplossingen. Ook zorgverzekeraars in andere landen willen liever meer geïntegreerde digitale oplossingen voor chronische ziekten contracteren als alternatief voor een enorm versnipperd aanbod van meters, pompen, apps en begeleiding.

Klaas Gutschoven, General Manager van Roche Diabetes Care Nederland, zegt daarover: “De integratie van data uit de insulinepen met onze digitale zorgoplossingen zoals mySugr zorgt ervoor dat mensen met diabetes en hun zorgverleners veel makkelijker en beter zicht krijgen op het effect van insuline op hun bloedglucosewaarden. Dat verbetert het persoonlijke diabetesmanagement waardoor risico’s op latere complicaties kleiner worden en het levert een bijdrage aan verbeterde therapieresultaten en een betere kwaliteit van leven.”

Concurrentie verhevigt

Tegelijk met de samenwerking met Roche kondigde Novo Nordisk echter ook een betere integratie aan met hardwaremaker Medtronic en Glooko, een andere grote speler met een eigen app- en platform voor diabetesmanagement. Concurrenten Eli Lilly en Merck & Co zitten vanzelfsprekend ook niet stil, en werken druk aan de uitbreiding van hun digitale platformen voor mensen met diabetes.

Consumentenmerken Apple en Fitbit maken er geen geheim van dat ze met hun platformen een graantje van de wereldwijde markt voor de behandeling van diabetes willen meepikken. Tel daarbij nog een groot aantal startups die de markt bestormen met nieuwe oplossingen, en het is duidelijk dat het gevecht om het dominante digitale ecosysteem nog maar in de eerste inning is.