Samen werken aan toekomstbestendige diabeteszorg

Het thema ‘Innovatie in diabeteszorg’ bracht internisten, diabetesverpleegkundigen, ervaringsdeskundigen, verzekeraars, IT-ers en beleidsmakers van het ministerie van Volksgezondheid, NZa en patiëntenverenigingen samen op donderdag 9 september. Roche Diabetes Care organiseerde die dag de tweede editie van het Symposium Digitale Zorg & Diabetes. 

“De reden dat wij dit symposium nu voor het tweede jaar organiseren, is dat we zien dat de wereld van diabeteszorg steeds verder digitaliseert. Zowel in de omgang met data, het verkrijgen van informatie en het contact tussen behandelaren en patiënten", aldus dagvoorzitter Marc van Hoek.

Data uit insulinepomp

Koen Harms van Roche Diabetes Care startte de middag met een blik in de toekomst. Bij wat hij geïntegreerd diabetesmanagement noemt komen de apps die patiënten gebruiken en data uit insulinepompen en meters naadloos samen in de systemen die zorgverleners gebruiken. Zo moet het makkelijker worden om inzicht te krijgen in persoonlijke context van een patiënt, trends en het effect van iemands leefstijl op diabetes. Volgens Harms bouwt Roche aan toekomstigbestendige diabeteszorg door een digitale backbone te ontwikkelen, een digitaal fundament, waarop de zorg anders ingericht kan worden. Enerzijds door het bieden van een patiënten applicatie gericht op zelfmanagement, anderzijds door deze verzamelde data terug te koppelen aan de zorgverleners, passend in het zorgproces.Dat die uitwisselbaarheid van data van levensbelang is, dat beaamt iedereen in de zaal. “Het zou vergelijkbaar zijn wanneer ik met een Android toestel niet kan bellen met een iPhone. Dat zouden we niet accepteren. Maar dat is wel de situatie op dit moment met apps, pompen en meters”, aldus een aanwezige IT-manager in de zaal.

Roche pleit hiermee voor uitwisselbare data en open systemen, maar Harms geeft tegelijkertijd aan dat dit “niet morgen geregeld is”. Een van de voorbeelden van zo’n samenwerking is de koppeling tussen MySugr en BeterDichtbij, de app die communicatie tussen patiënten en zorgverleners mogelijk maakt.

Ervaringsdeskundigen aan het woord

Wat zoeken mensen met diabetes in hun zelfmanagement en contact met zorgverleners? Vier ervaringsdeskundigen delen vanuit verschillende achtergronden en leeftijden hun ervaringen op het podium. Apps en continu glucose monitoringsystemen helpen om ‘relaxter’ met een chronische aandoening om te gaan en meer tijd over te houden voor andere zaken. “Technologie maakt het voor mij mogelijk om minder met mijn diabetes bezig te zijn”, aldus Cathy van de Moortele. Voor een andere ervaringsdeskundige, Stef Smits, betekent digitale zorg "ontzorging, het is een stuk gemakkelijker om om te gaan met mijn chronische aandoening."

“Technologie houdt mij een spiegel voor”, zegt Martyn de Jong. “Prikken doe je dag in dag uit, op de automatische piloot. Als een app zegt: dit is je trendgrafiek van de afgelopen periode, dan krijg ik als het ware een spiegel voorgehouden hoe het gaat met mijn waardes en mijn gezondheid.”

Voor de vier ervaringsdeskundigen is de kennis en informatie die zij vanuit de zorg krijgen niet voldoende en niet altijd op hun persoonlijke situatie afgestemd. Martyn: "Ik mis expertise in het ziekenhuis over voeding en beweging. Ik stond er echt alleen voor. Andere mensen met diabetes die willen sporten komen nu naar mij voor advies omdat ze tegen hetzelfde probleem aan lopen."

Ervaringsdeskundige Martyn de Jong

Geen medisch advies op Facebook

In online communities – via Facebook-groepen, websites of verenigingen als Stichting ééndiabetes – komen mensen met diabetes in contact met gelijkgestemden of leeftijdgenoten om tips en ervaringen uit te wisselen. De aanwezige zorgverleners in de zaal lijken licht sceptisch tegenover die online informatiebronnen, maar de ervaringsdeskundigen geven aan dat de kennisachterstand bij zorgverleners de reden is dat ze online gaan zoeken. “De arts weet niet hoe veel ik eet, sport en beweeg, dus is het heel lastig om echt praktische hulp en tips te krijgen tijdens mijn halfjaarlijkse bezoek bij de internist”, aldus Martyn. Ook ervaringsdeskundige Sanne van Beem legt uit dat er geen medische adviezen worden gegeven op Facebook of andere fora.

Hoewel Martyn, Stef, Sanne en Cathy misschien niet de ‘doorsnee’ diabetespatiënt zijn, voor zover die al bestaat, maken hun ervaringen wel duidelijk dat er nog een wereld te winnen is. Er is behoefte aan coaching door zorgverleners, open met elkaar in gesprek gaan over wat iemand met diabetes echt nodig heeft én afstemming over wat de zorgverleners belangrijk en nodig vinden qua kennisoverdracht - en hoe zij hier op één lijn kunnen komen met patiënten. Sanne: “Ik moest een training doen over hoe mijn glucosepomp werkte, maar die had ik al zelfstandig gedaan. Daar wilde de poli niets van weten, ik moest komen. Er is weinig ruimte voor een persoonlijke behandeling.”

De rol van de zorgverzekeraar

Hoe kan de diabeteszorg veranderen als er innovatieve financieringsvormen komen? Joas Duister (Menzis) en Menno Jansen (CZ) deelden hun visie op digitale zorg en toekomst van diabeteszorg vanuit het perspectief van de zorgverzekeraar. Beide sprekers halen het concept van bundled payments (ketenfinanciering) en integrale inkoop aan om persoonsgerichte diabeteszorg te stimuleren.

Een van de discussiepunten tijdens de middag is hoe vaak kleinschalige, succesvolle preventieprojecten kunnen doorgroeien naar een regionaal of zelfs landelijke bereik. Zonder mensen met een risico op diabetes, die nog niet ziek zijn, direct in de zorg in te trekken door te medicaliseren. “Voor Menzis is preventie een speerpunt van ons beleid, omdat we de verschuiving moeten maken van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Dat is noodzakelijk, willen we in de toekomst die enorme aantallen mensen met overgewicht en met een chronische ziekte kunnen gaan stabiliseren of liever nog terugbrengen", aldus Joas Duister.

Zowel Menzis als CZ zetten in op apps en digitale platformen – naast offline bijeenkomsten – gericht op preventie en digitale zorg. Menzis doet dat met de Samen Gezond app en verschillende initiatieven waar zorg en welzijn vaak samenkomen, zoals Herstelcirkel in de wijk.

Menno Jansen (CZ) noemt als voorbeeld uit een andere sector de samenwerking met dermatologie app Skinvision, die inmiddels wordt aangeboden aan CZ verzekerden en door duizenden klanten gebruikt wordt. Als gebruikers twijfelen of een huidplekje kwaad kan of niet, kunnen ze via de app een beoordeling hiervan krijgen zonder dat ze een afspraak hoeven te maken bij de huisarts.

Diabetes Expertise Centrum

Een vierde keynote tijdens het symposium werd gegeven door internist Pleun Wouters-Van Poppel. Zij is een van de initiatiefnemers van het Diabetes Expertise Centrum, een samenwerking van het Máxima Medisch Centrum en Jeroen Bosch Ziekenhuis. De insteek van dit centrum is de zorg voor diabetespatiënten doelmatiger en persoonlijker in te richten. Bijvoorbeeld door patiënten niet op standaard controles op vaste tijden te laten komen, maar deze controles beter aan te laten sluiten op de behoefte en het schema van patiënten.

Wouters vertelt over de ambitie om met één data-platform de data van patiënten te kunnen analyseren en te integreren in de klinische werkprocessen, zodat de diabetesverpleegkundigen en internisten op afstand zorg kunnen verlenen. "We hopen door patiënten op afstand te monitoren dat de regie voor het zelfmanagement meer bij patiënt ligt. Patiënten die toestemming hiervoor geven kunnen hun data in de gaten laten houden door zorgverleners. Als we signaleren dat streefwaarden niet worden bereikt of er andere alarmen afgaan, kunnen wij proactief contact opnemen."

Twee jaar geleden ging de pilot in het expertise centrum van start. Na eerder met een andere technische partner te hebben samengewerkt, is het expertise centrum net de samenwerking aangegaan met Roche Diabetes Care om de zorg op afstand te faciliteren. “De IT-infrastructuur in het ziekenhuis is nog niet voorbereid op de ambitie van het Diabetes Expertise Centrum”, reageert Pleun Wouters op vragen uit de zaal. “Het EPD is nog niet ingericht om data van de patiënt te ontvangen en verwerken zodat we op afstand kunnen monitoren en bijsturen. Maar dat is wel waar we naartoe willen.”