In 2014 kondigden tech-gigant Google en farmaceut Novartis een veelbelovend project aan: een slimme contactlens met een ingebouwde microchip om glucose te meten. Oorspronkelijk zouden de partners in 2016 gaan beginnen met testen, maar dat bleek niet haalbaar. Inmiddels is 2019 in zicht, het jaar waar de marktintroductie van de contactlens gepland stond. Fabrikanten en de industrie staan intussen ook niet stil.
Google is niet de enige grote tech partij die beloftes maakte op het gebied van slimmere glucosemonitoring voor mensen met diabetes. Ruim een jaar geleden kwam naar buiten dat een klein team van biomedische ingenieurs binnen Apple zou werken aan een oplossing om de bloedsuikerspiegel makkelijker te kunnen meten. Het team zou gestart zijn door voormalig CEO Steve Jobs himself, die een sensor wilde laten ontwikkelen om continu bloedglucoseniveau te meten zonder bloed te hoeven prikken. Het leidde tot veel geruchten, maar weinig concreet nieuws.
Ondertussen staan de ontwikkelingen bij gevestigde ondernemingen als Medtronic, Dexcom en Abbott juist niet stil. Deze marktleiders verkopen al een paar jaar sensoren die voor sommige patiënten een vervanging kunnen zijn van het dagelijkse vingerprikken. Door een kleine glucosesensor net onder de huid te plaatsen, kan continu de bloedsuikerspiegel gemeten worden in het weefselvocht. Deze sensor communiceert met een zender waarop de meetwaarden worden getoond. Deze zender stuurt de metingen vervolgens door naar een ontvanger, bijvoorbeeld een insulinepomp of smartphone. Op die ontvanger zijn de actuele glucosewaarden in het bloed, maar ook de trends van de afgelopen uren zichtbaar.
CGM en FGM
Binnen de sensoren heb je twee categorieën: continu glucose monitoring (CGM) en flash glucose monitoring (FGM). Continu glucose monitoring werkt met Bluetooth, waardoor meetwaardes real time worden doorgestuurd naar een ontvanger. Zo’n ontvanger (de zender of een smartphone) kan vervolgens een waarschuwing sturen bij te hoge of lage waarden. Dit systeem is bijvoorbeeld prettig voor mensen die slecht te reguleren zijn, hypo’s niet aanvoelen of voor ouders van jonge kinderen met diabetes.
Het nadeel van zo’n CGM-systeem is dat de zender die een patiënt bij zich draagt vrij groot is en dat het systeem twee keer per dag gekalibreerd moet worden door middel van een vingerprik. Inmiddels is het ook mogelijk om zo’n continu glucose monitoring-systeem uit te lezen op een smartphone of smartwatch. Dexcom en Apple werkten samen aan een koppeling tussen de Dexcom app die hoort bij Dexcom’s continue glucose monitoringsysteem (G5 CGM) en de Apple Watch. Hierdoor kunnen gebruikers van Dexcom’s systeem op hun Apple Watch hun glucosewaarde, trendpijl en trendgrafiek kunnen bekijken (van 1, 3 of 6 uur aan gegevens).
In 2014 lanceerde fabrikant Abbott een Flash Glucose Monitoring systeem (FGM), de FreeStyle Libre. Een flash monitor werkt op basis van NFC (near field communication), dezelfde techniek die je terugvindt in bankpassen om contactloos te betalen. Je hebt hierbij geen ‘losse’ zender meer nodig. Glucosewaarde worden afgelezen door te flashen, oftewel de sensor te scannen met een scan-apparaatje of een smartphone app. Een flash monitor werkt niet real time, en geeft dus ook geen alarmen, maar haalt tijdens het ‘flashen’ acht uur aan data op uit de sensor. Een flash monitor hoeft niet te worden gekalibreerd.
Fabrikant Roche startte in 2017 op kleine schaal met een proef met Eversense, een geïmplanteerde glucosesensor. Bij Eversense wordt de sensor met een kleine ingreep onder de huid van de bovenarm bij patiënten ingebracht. De sensor communiceert met een oplaadbare en afneembare zender die op de bovenarm wordt gedragen. Via de Eversense app op een smartphone kunnen patiënten glucosegegevens en -trends aflezen. Daarnaast geven zowel de zender als de smartphone app een signaal af wanneer de glucosespiegel te hoog of te laag is.
Slechts beperkt vergoed
Een systeem waarbij bloedprikken overbodig wordt en mensen met diabetes op een eenvoudige manier – zelfs via hun smartphone of Apple Watch – hun waarden kunnen checken, klinkt als een veelbelovende oplossing. In de praktijk zijn deze systemen slechts voor een beperkte doelgroep bereikbaar. Het Eversense systeem wordt alleen via het ziekenhuis verstrekt en met een indicatie voor continu glucose monitoring.
Ook CGM-systemen vallen op dit moment niet binnen de basisverzekering. Slechts een beperkte groep patiënten komt voor vergoeding van een systeem in aanmerking. Voor continu glucose monitoring zijn een aantal doelgroepen door het Zorginstituut Nederland omschreven, waaronder bijvoorbeeld kinderen met diabetes type 1, patiënten met kinderwens of patiënten met hypo-ongevoeligheid. Uiteindelijk moet een arts of diabetesverpleegkundige het systeem voorschrijven.
Over het Flash systeem wordt ook al jaren onderhandeld tussen zorgverzekeraars, zorgverleners, patiëntenvereniging en leveranciers. Begin dit jaar besloot het Zorginstituut Nederland (ZIN) dat de Flash Glucose Monitoring (FGM) vergoed gaat worden voor vier groepen mensen met diabetes type 1. Dat betekent dat ongeveer 40.000 mensen met diabetes in aanmerking komen voor een vergoeding van de FGM vanuit het basispakket, waaronder kinderen (vanaf 4 - 18 jaar) met diabetes type 1, volwassenen met diabetes type 1 van wie de bloedglucosewaarden slecht zijn in te stellen en zwangere vrouwen (of vrouwen met een kinderwens) met diabetes type 1 en 2.

Kinderen tussen de 4 en 18 jaar komen wel in aanmerking voor een vergoeding
1500 euro per jaar
Een deel van die mensen kwam ook al in aanmerking voor een CGM-systeem, maar in de praktijk werd dit systeem alleen verstrekt via het ziekenhuis als je ondanks de pomptherapie geen goede regulatie kon bereiken én het ziekenhuis voldoende budget had. Door het besluit van het Zorginstituut krijgen meer mensen een flash glucosemeter vergoed via de basisverzekering, maar veel diabetespatiënten vallen hier alsnog buiten en moeten de kosten voor het systeem zelf betalen.
Patiënten vragen sinds de introductie van de Freestyle Libre om vergoeding, merkten ook patiëntenverenigingen. Naar aanleiding hiervan startte in 2016 een onderzoek op initiatief van de Diabetes Vereniging Nederland (DVN), Isalaklinieken en zorgverzekeraar Zilveren Kruis, naar het gebruik van Flash Glucose Monitoring. Zilveren Kruis gaf destijds als eerste zorgverzekeraar aan geïnteresseerd te zijn in de Freestyle Libre en het systeem mogelijk te willen opnemen in de basisverzekering.
Deelnemers aan het onderzoek kregen gedurende een jaar de helft van de kosten van hun sensor vergoed. Eén sensor, die maximaal twee weken meegaat, kost € 59,90 en deelnemers mogen maximaal 26 sensoren declareren. Dat komt per jaar neer op een bedrag uit eigen zak van zo’n €750 euro (dus €1500,- voor mensen die niet mee mogen of kunnen doen aan het Zilveren Kruis onderzoek). Zilveren Kruis vergoedde daarnaast het volledige bedrag van de eenmalige aankoop van een reader ter waarde van € 59,90.
Minder last van hypo’s
Het is volgens de initiatiefnemers het grootste internationale onderzoek naar de Freestyle Libre, en de ‘resultaten zijn eenduidig positief’, zegt een woordvoerder van Zilveren Kruis. Vorige week publiceerde Zilveren Kruis een tussenrapportage: het onderzoek loopt nog tot na de zomer.
In totaal werden er 487 mensen gedurende een jaar gevolgd. Uit het onderzoek blijkt onder andere dat gebruikers minder last hebben van hypo’s (een abnormaal lage glucoseconcentratie in het plasma) en dat er sprake is van minder arbeidsuitval en minder aan diabetes gerelateerde ziekenhuisopnames. Het gaat in deze rapportage om door gebruikers vastgelegde gegevens, en niet om een gerandomiseerde studie, aldus internist prof. dr. Henk Bilo, betrokken bij de studie. “De resultaten vanuit gebruikersperspectief bleken na analyse dusdanig gunstig dat we besloten dit interim verslag te maken. Gebruikers van het Freestyle Libre gaven aan minder last te hebben van arbeidsuitval, significant minder stripgebruik en significant minder hypoglykemieën (hypo’s) te hebben.”

"We hopen de ontwikkelingen te versnellen"
“Uiteindelijk bepaalt het Zorginstituut wat verzekerde zorg is en welke zorg in of uit het basispakket valt”, zegt een woordvoerder van Zilveren Kruis. “Zorgverzekeraars bepalen niet of iets in basispakket komt. Wij hopen de ontwikkeling wel te versnellen met dit onderzoek.”
“Ik blijf hoopvol”
Mike de Wit, een 53-jarige buschauffeur met diabetes type 2, deed mee aan het onderzoek van Zilveren Kruis. Hij zet zich in om zijn Freestyle Libre vergoed te krijgen. “Sinds een jaar of twee gebruik ik de Freestyle Libre. Als buschauffeur is het voor mij een groot voordeel dat ik op ieder moment dat ik wil, of denk dat het nodig is, kan meten. Ik kan tijdens het rijden even snel die meter erlangs halen en ik zie wat mijn waardes zijn, of ze omlaag of omhoog zijn gegaan. Je hebt veel meer inzicht dan met een vingerprik.” De Wit kon tijdens de looptijd van de studie profiteren van de vergoeding van 50%, maar betaalt het systeem inmiddels weer uit eigen zak. “Ik heb het geluk dat ik het in principe wel kan betalen, maar ik blijf hoopvol dat het op den duur onder verzekerde zorg zal vallen.”
De eerste resultaten van het onderzoek zijn positief, maar het gaat om een voorlopige ‘tussenstand’, opgemaakt op verzoek van de Rondetafel Diabeteszorg, een overleggroep waar leveranciers, zorgverzekeraars, ziekenhuizen en patiëntenverenigingen bij aangesloten zijn. Pas als het volledige onderzoek is afgerond zal er uitspraak worden gedaan over de eventuele vergoeding van het systeem. Tot die tijd is voor patiënten die niet in aanmerking komen voor een vergoeding dus een fikse maandelijkse investering die zij uit eigen zak moeten betalen. Nu maar hopen dat die contactlens van Novartis en Google er volgend jaar komt, én dat die betaalbaar wordt.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!