Philips en Radboudumc zetten de eerste stap om diabeteszorg te veranderen

Google die werkt aan een contactlens met glucosemeting, de data van Dexcom’s continue glucosemonitor op de Apple Watch, de smartphone glucosemeter van Dario en de talloze online diabetesmanagement omgevingen als Glooko of MySugr. Er is sprake van een explosief groeiende belangstelling voor digital health binnen diabeteszorg bij investeerders, zorgaanbieders en patiënten. En dat is niet vreemd: het is in potentie een gigantische markt met alleen in Nederland al meer dan één miljoen diabetespatiënten. Toch beperken de bestaande oplossingen zich vaak tot een dienstverlening of product voor de zorgverlener óf de patiënt. Een ingang naar het ziekenhuis en koppeling met het uitgebreide zorgpad van de patiënt, laat staan met data uit het EPD, komt zelden voor. Philips en Radboudumc willen dat anders aanpakken en die koppelingen wel mogelijk te maken.

Met die twee troeven in handen kondigen Jeroen Tas, de CEO van Philips Healthcare, en Lucien Engelen, de directeur van Radboudumc’s REshape Center, deze week op de Dreamforce 2015 Conventie (van Salesforce) in San Francisco nieuwe gezamenlijk ontwikkelde producten aan. De twee partners lanceren een digital health systeem gericht op diabetespatiënten; het jongste product van hun samenwerking die vorig jaar is gestart. Dat systeem bestaat uit twee onderdelen: een zelfmanagement app en een online community. Zowel de app als de community draaien op Philips HealthSuite, een open, cloud-gebaseerd zorgplatform waar persoonlijke gezondheidsdata gecombineerd kunnen worden met ICT-systemen – zoals röntgen- of echoapparatuur – die dokters en andere zorgaanbieders gebruiken in hun dagelijkse werkprocessen.

180 beslissingen op een dag

In het systeem wordt zowel data verzameld van het elektronische patiënten dossier van het ziekenhuis, als van allerhande consumenten fitness apps- en wearables en handmatig door de patiënt ingevoerde data. Dat al die data centraal op één plek verzameld wordt, is volgens Jeroen Tas van essentieel belang.

“Een diabetespatiënt moet volgens Cees Tack (hoogleraar en diabetesspecialist bij het Radboudumc, red.) op een dag gemiddeld 180 beslissingen nemen. Die beslissingen hebben te maken met bloedsuiker, activiteiten, voeding, slaap, stress en het wel of niet toedienen van insuline. Wij willen patiënten een middel bieden om eenvoudig al die dagelijkse parameters te monitoren en op die manier op persoonlijk niveau zijn of haar ziekte te kunnen managen.” Via de tablet of smartphone app hebben patiënten continue toegang tot belangrijke informatie over hun gezondheid, zoals bloedglucose levels, insuline gebruik en voeding.

Jeroen Tas - Philips

In de community, een beveiligde online omgeving, kunnen aangesloten patiënten en zorgprofessionals via privé- en openbare berichten met elkaar communiceren. Patiënten kunnen feedback ontvangen op hun verzamelde gezondheidsdata en hun ervaringen delen met medepatiënten, dokters of zorgverleners. Die community heeft twee belangrijke functies, legt Tas uit.

“Een diabetespatiënt heeft doorgaans met veel verschillende zorgprofessionals te maken: een huisarts, een internist, de diëtist, de diabetesverpleegkundige, soms een dermatoloog, oogarts of psycholoog. Een patiënt spreekt al deze mensen individueel, maar tussen zorgprofessionals onderling bestaat er zelden iets als een gedeelde visie. Wij willen ernaartoe dat iedereen die onderdeel is van het zorgteam van een patiënt – van de huisarts in Groningen tot de internist binnen het Radboudumc – op die online omgeving is aangesloten, vanuit hun éigen systeem. Zo is iedereen op de hoogte van de specifieke situatie van een patiënt en kunnen zorgverleners indien nodig ook relevante informatie uitwisselen.” Dat zorgteam hoeft overigens niet alleen uit medische professionals te bestaan, benadrukt Tas. “Familieleden kunnen hier bijvoorbeeld ook voor aangemeld worden, zo blijven zij op de hoogte.”

Lotgenoten contact

De andere functie van de community is contact tussen arts en patiënt en patiënten of artsen onderling. In de openbare community kunnen patiënten ervaringen uitwisselen met of vragen stellen aan medepatiënten. In die online omgeving zijn ook zorgprofessionals aanwezig om zo nu en dan vragen te beantwoorden of discussies te modereren. Daarnaast kunnen patiënten via de community vragen stellen aan een arts binnen hun zorgteam. “Stel een patiënt geeft aan het gevoel te hebben alles goed te doen en toch een te hoge bloedsuiker te hebben, dan kan zij vragen of haar diabetesverpleegkundige even mee wilt kijken naar haar data. Als het nodig is kan de diabetesverpleegkundige voor een second opinion via de community ook nog contact leggen met bijvoorbeeld de internist.”

Communicatie met zorgverleners of lotgenoten via de app

De zelfmanagement app en community draaien in de praktijk om het initiatief van de patiënt. De patiënt voert zelf data in en geeft zelf aan wanneer hij of zij behoefte heeft aan feedback of contact. Als het aan Tas ligt wordt het op den duur ook mogelijk om patiënten via de app te monitoren, zodat een zorgverlener op verzoek van de patient proactief mee kan kijken en potentiële problemen tijdig op kan sporen en aan kan pakken. “Zo’n programma is natuurlijk wel kostbaarder, je hebt immers een team nodig dat continue patiënten monitort, dus zoiets zal je in de praktijk alleen doen bij een diabetespatiënt die zichzelf niet (meer) kan monitoren”, aldus de CEO.

Tas heeft naar eigen zeggen veel vertrouwen in de inzet van communities in de zorg. “Als je kijkt naar Parkinson.net van het Raboudumc, zie je hoe die community impact heeft gehad op de zorg voor patiënten met Parkinson. Met een vergelijkbare aanpak, maar dan op basis van de laatste technologie, kunnen we hopelijk eenzelfde impact op diabetes hebben.”

Personal health programma

Wie Philips vaker in de gaten houdt, weet dat het Nederlandse elektronicaconcern nog geen twee weken geleden ook een gezondheidsprogramma aankondigde. Tijdens de IFA, één van de grootste technologiebeurzen van Europa, liet Philips weten in oktober te gaan starten met personal health programma’s die draaien om preventie. Via die programma’s kunnen consumenten onder andere door middel van coachingapps en –wearables hun eigen gezondheid monitoren en gezondheidsdoelen stellen.

Naast een gezondheidsprogramma ook eigen digital health wearables voor Philips

Hoewel de beide systemen in de praktijk op hetzelfde open platform van Philips HealthSuite draaien, hebben het diabetes systeem en het gezondheidsprogramma ieder een eigen invalshoek. Het personal health programma is gericht op consumenten, het diabetes systeem heeft een professionele zorgpropositie. “We willen een zo groot mogelijke doelgroep bedienen”, verklaart Tas. “Dat betekent dat je zowel gezonde consumenten, als pre-diabetici en diabetes patiënten wilt bereiken, en op den duur zelfs alle patiënten met een chronische ziekte. Ons systeem bestaat uit bouwblokken die we kunnen configureren op basis van een consumenten- of een professionele behoefte en inhoudelijk kunnen afstemmen op verschillende patiënten.”

Ecosystemen vs. egosystemen

Hoewel het diabetessysteem van Philips en het Radboudumc stevig ingebed wordt in het zorgpad van een patiënt, moeten de betrokken zorgverleners hier weinig van gaan merken.

“Ik wil dat mijn collega niet in de gaten heeft dat wij met Philips iets gemaakt hebben”, legt Lucien Engelen uit. “De huisarts moet gewoon in zijn eigen systeem kunnen blijven werken als hij via de community contact heeft met een patiënt en de data die een patiënt verzamelt komt bij de internist gewoon in ziekenhuis-systemen als Epic of Chipsoft terecht. En de patiënt hoeft niet apart naar al die tientallen patiëntportalen toe om de informatie bij elkaar te sprokkelen.” Volgens Engelen is die aanpak een vereiste, omdat je van bijvoorbeeld zorgverleners niet kunt verwachten dat zij ‘zomaar weer mee doen met een volgende innovatie’. “Gelukkig hebben wij daar met Philips een goede partner in, omdat zij daar samen met Salesforce jarenlange ervaring mee hebben. We zijn dan ook heel tevreden met die koppeling en hopen dat zorgverleners dit ook zo gaan ervaren.”

Lucien Engelen - REshape Center

Wat volgens Tas en Engelen ook bijdraagt aan een beter zorgpad, is dat niet alleen de data van Philips apparatuur in het systeem terecht komt, maar dat allerhande wearables, apps én professionele (zelfmeet) apparatuur gekoppeld zijn. “Wij hebben al vrij snel in onze gesprekken met Philips aangeven dat wij een koppeling met andere apparatuur dan alleen die van Philips erg belangrijk vinden. Gelukkig deelden zij deze mening. Anders creëer je evengoed een zogenaamd egosysteem in plaats van een ecosysteem. Daar zijn wij bij het Radboudumc niet zo van. Gaandeweg realiseren wij samen met Philips en Salesforce ons concept Hereismydata™, wat zoals Jeroen al aangaf in bouwblokken wordt gemaakt. ”

HealthSuite

Binnenkort zal Philips inzicht geven in het portfolio van aangesloten devices van derden: van hardcore medische apparatuur tot consumentenproducten. “We hebben bewust ervoor gekozen om het hele systeem te bouwen op het open HealthSuite platform”, licht Tas toe. “Dat houdt in dat iedereen in principe applicaties, wel of niet gekoppeld aan een wearable, kan bouwen die hierop kunnen draaien. Voor Philips is dat een behoorlijk nieuwe manier van werken, maar we zien de meerwaarde die we daarmee kunnen creëren.”

Het open karakter van HealthSuite bleek onlangs tijdens de medische hackaton die het REshape Center organiseerde. Toen kregen de teams de mogelijkheid om een oplossing te bedenken die onder andere op het cloud-gebaseerde Health Suite platform gebouwd kon worden. Om de deelnemers wat materiaal voor handen te geven, werd voor de hackaton in HealthSuite een fictieve diabetespatiënt opgenomen waarvan een jaar lang medische data als bloeddruk, gewicht, bloedglucose-niveau, beweging, slaap en stemming zijn bijgehouden. Engelen geeft aan dat hij het indrukwekkend vond om te zien dat zeven van de elf gepresenteerde projecten zonder enige aanpassing op HealthSuite gebouwd konden worden. “We hebben voor dit systeem bewust zo’n basis infrastructuur neergezet”, vertelt Engelen. “Op den duur zou je misschien wel 80% van alle chronische aandoeningen moeten kunnen managen met ons systeem, omdat het om dezelfde basis infrastructuur vraagt. Uiteraard met specifieke aanpassingen voor bepaalde aandoeningen.”

Patiënten hebben alle relevante parameters over hun gezondheid continue bij de hand

Geld komt vanzelf

Het systeem en de veelbelovende basis infrastructuur staan inmiddels, maar over de bekostiging breken Tas en Engelen voorlopig hun hoofd niet. Ondanks dat diabetesmanagement en de bekostiging daarvan op dit moment in Nederland volledig verankerd is in de eerstelijnszorg. “Wat wij willen doen, is eerst laten zien dat die zorg ook op een andere manier aangepakt kan worden”, verklaart Engelen. “De hele diabeteszorg staat zwaar onder druk, er zijn teveel partijen bij betrokken en het kost op dit moment teveel geld. Stel dat wij het voor elkaar krijgen dat we de kosten met vijf procent terug kunnen dringen, dan volgen de gesprekken met degenen die over het zorgbudget gaan in Nederland vanzelf.” Volgens Engelen tekent die manier van werken ook de samenwerking met Philips. “Het gaat niet direct om het geld. Natuurlijk moet er op den duur wel geld vrijgemaakt worden, maar daar teveel op focussen is iedere keer de dood in de pot van innovatie.”

In december begint een twee maanden durende trial om het diabetessysteem met een grotere groep patiënten te valideren. “Op die manier kennis en ervaringen ophalen is een heel belangrijke vervolgstap”, zegt Tas. Naast patiëntervaringen, zal er in de komende periode ook onderzocht gaan worden of de ambitieuze doelstellingen van Philips en het Radboudumc gehaald worden. Zo moet onder andere gevalideerd worden of het systeem daadwerkelijk stappen maakt in de kwaliteit en kosten van de zorg. “Ons systeem is een nieuwe aanpak binnen de zorg. We gaan niet alles in één goed neer kunnen zetten. Maar we zien dit wel als een eerste belangrijke stap in een veranderingsproces waarin we op een nieuwe manier naar de zorg voor chronisch zieken kijken”, vult Engelen aan.

“We denken een oplossing in handen te hebben die ons in staat stelt om veel beter met chronische ziekten om te gaan en te begrijpen”, zegt ook Tas. “Het Radboudumc is bereid om met ons mee te gaan, het systeem te gaan valideren en op die manier bewijs te leveren dat onze gezamenlijke aannames kloppen en naast het perspectief van de professional ook dat van de patiënt mee in te brengen. Engelen en zijn collega’s geven ook aan: dit is slechts een kleine stap binnen een groot veranderingsproces, maar als we die eerste stap niet samen zetten komen we er nooit.”