Innovatie in het UMC Utrecht: crossing ‘The Valley of Death’

“Het UMC Utrecht zegt in feite: innovatie is onze enige raison d’être ten opzichte van andere, meer algemene, ziekenhuizen. We hebben vier jaar geleden besloten dat we willen groeien van een kennisinstituut naar een ziekenhuis waar die kennis ook wordt toegepast. Daar moet vaak een heleboel voor gebeuren. The valley of death, zoals die vaak wordt genoemd in innovatieland, is breed en diep. Wij hebben onszelf als doel gesteld om mensen te helpen om die valley of death over te steken." Aan het woord is Jan Vos van Marken, de directeur van UNOVATE. Dit bedrijf richt zich op innovaties in de zorg door connecties te leggen tussen het UMC Utrecht en het bedrijfsleven.

Voor Van Marken houdt dat in dat hij zich dagelijks bezighoudt met het begeleiden van nieuwe bedrijven die producten of diensten in de markt willen zetten. UNOVATE neemt als een zogeheten holding company van het UMC Utrecht deel in startende ondernemingen; vijf in totaal op dit moment.

Het UMC Utrecht speelt zowel in het bestuur als bij de financiering van deze bedrijven een rol. Van Marken ondersteunt de ondernemingen bij de onderhandelingen over aandelenverdeling, financiering en andere zaken waarmee startups te maken krijgen. Naast zijn directiefunctie is Van Marken één van de twee innovatie ambassadeurs van het UMC Utrecht; mobile health is zijn aandachtsgebied. “Het UMC Utrecht heeft de overtuiging dat – zolang het ten minste op een goede manier gebeurt – mobile healthcare een ongelofelijke reductie van frustratie en groei van efficiëntie van zorgprocessen kan opleveren. We hebben zoveel voorbeelden van inefficiënte zorg die puur voortkomt uit het feit dat bepaalde informatie niet op het juiste moment beschikbaar is; mobile healthcare kan dat allemaal oplossen.”

Jan Vos van Marken

Afgelopen zomer werd een mHealth centrum in het UMC Utrecht opgericht. Dit project van het UMC Utrecht werd destijds door Van Marken geïnitieerd, zijn collega Jiska de Wit kwam als programma manager aan boord. Volgens haar was de oprichting van een centrum dat zich volledig richt op medische apps en de implementatie hiervan geen vreemde zet.

 “We hebben in het ziekenhuis al een uitgebreide IT-afdeling en een interne club die zich richt op de ontwikkeling van nieuwe medische technologie. Maar we kwamen ook steeds meer medewerkers tegen die met ideeën voor apps rondliepen en niet goed wisten waar ze met hun vraag naartoe moesten. Binnen het UMC Utrecht hebben we een strategie: we willen dat innovatie gedreven wordt door de behoeften van patiënten en de maatschappij. Daarom besloten we het Medical Apps Co-Creation Center – MAC³ in de volksmond - op te zetten.” Hoewel er een zekere overlap bestaat in het werkveld van Radboud’s Reshape Center, geeft De Wit aan dat de aanpak van MAC³ toch anders is. “Eén plek waar integraal apps ontwikkeld, getest en onderzocht worden, dat ben ik nog nergens tegengekomen.”

De taken van het MAC³

‘Co-creatie’ draait om een samenwerking tussen zorgprofessionals, ontwikkelaars, patiënten, onderzoekers en ontwerpers. “Als je bij ons komt met een app idee dan vraag ik direct: hoeveel tijd kan jij er zelf aan besteden? Wij maken namelijk geen apps voor de medewerkers van het UMC Utrecht, maar met hen”, aldus de Wit. Inmiddels heeft het centrum twaalf apps in het portfolio – in verschillende stadia van ontwikkeling. Volgens Van Marken zal MAC³ op den duur zo’n vijf à zes apps per jaar naar buiten moeten gaan brengen. Het team van MAC³ bestaat uit medewerkers van het UMC Utrecht die allemaal vanuit andere invalshoeken deelnemen. Op dit moment besteedt De Wit als enige werknemer al haar tijd aan MAC³; naar een collega voor haar wordt momenteel gezocht. “Ons team bestaat verder uit mensen uit allerlei verschillende plekken in het ziekenhuis, die allemaal ongeveer één dag per week aan MAC³ besteden. Dan hebben we nog een stuurgroep met o.a. zorgverleners en onderzoekers. Zij zijn een paar uur per maand met het centrum bezig. Tijdens die uren denken ze met ons mee over met welke apps we wel of niet verder willen gaan, de financiering van de apps en het onderzoeksprogramma.”

Werkwijze MAC³ (bron: Jiska de Wit)

MAC³ vervult vier taken: adviseren over alle aspecten van mHealth, stimuleren van de ontwikkeling van succesvolle apps, valideren (onderzoeken naar de doelmatigheid van de apps) en het naar de markt brengen van apps. Als er iemand aanklopt bij het centrum, stelt De Wit direct kritische vragen. Wat is het probleem? Ben jij de enige met dit probleem? Is een mobiele toepassing wel de oplossing? En niet geheel onbelangrijk: wat is het verdienmodel?

Volgens De Wit moet een app echt toegevoegde waarde hebben en duidelijk een probleem oplossen. En geen probleem dat slechts één iemand ervaart, maar een probleem dat ook herkend wordt door anderen. Tenslotte moet het UMC Utrecht het gevoel hebben dat zij daar met hun expertise aan kunnen bijdragen.” Voorstellen voor apps kunnen ook van buiten het UMC Utrecht komen, maar we hebben wel als voorwaarde dat we een zogeheten klinisch anker kunnen vinden binnen het UMC Utrecht”, licht De Wit toe.

Met een klinisch anker bedoelt zij dat er binnen het ziekenhuis middelen en mensen beschikbaar moeten zijn om de app te testen. Het valideren van apps is dan ook een belangrijk onderdeel van MAC³: “De meerwaarde van een app ontwikkelen binnen ons centrum is dat wij een pilot kunnen draaien in de kliniek; we hebben in ons ziekenhuis een klinische testomgeving om apps uit te proberen”, licht De Wit toe.

Duurzame apps ontwikkelen

De mogelijkheden om als bedrijf of ondernemer zelf een app te laten ontwikkelen zijn groot. Je kunt zelf aan de slag gaan, een handige buurjongen om hulp vragen of een gespecialiseerd app bouwbureautje vragen. Dit maakt MAC³ dus ook niet perse onderscheidend. Het onderzoeken en succesvol implementeren van die apps door het mHealth centrum, is wel onderscheidend. “Je moet niet stoppen met denken als een app er eenmaal is, je moet verder nadenken: hoe zorg ik dat mensen mijn app gaan gebruiken of zelfs kopen? Is mijn app duurzaam gebouwd? Hoe wordt het een onderdeel van de zorg?”, verklaart De Wit.

Jiska de Wit (foto: Nadine van den Berg)

De meeste kosten die komen kijken bij de ontwikkeling van een app in MAC³ liggen dan ook niet bij de ontwikkeling zelf, maar bij het onderzoek dat erbij komt kijken. “Een app succesvol implementeren gebeurt immers niet zomaar.

Het feit dat een groot deel van de 40.000 medische app in de App Store nooit gedownload wordt, moet toch een waarschuwing zijn”, meent Van Marken. “Je moet een duurzaam verdienmodel hebben. Je moet nadenken over de lange termijn van een app, onder andere door rekening te houden met bijvoorbeeld updates van iOS en Android. Dat is iets wat wij met MAC³ dus doen. Wij maken niet alleen een app, wij testen hem, stellen de juiste vragen en zorgen dat een app een duurzaam verdienmodel heeft.” Hoewel dit allemaal veel tijd – en geld – in beslag neemt, zorgt het er wel voor dat de apps die MAC³ ontwikkelt ook verkocht kunnen worden aan andere ziekenhuizen of zorginstellingen. “Wij verkopen als het ware een methode, een tool in de vorm van een app, die evidence based is. Wij hebben immers zelf door middel van onderzoek vastgesteld dat de app werkt; die resultaten gebruiken wij vervolgens als marketing materiaal. Als iets voor ons goed werkt, werkt het ook in een ander ziekenhuis”, besluit Van Marken.

App Innovation Fonds

De Raad van Bestuur heeft een startbudget vrijgemaakt om het Medical Apps Co-Creation Center op te zetten. Maar inmiddels heeft bij MAC³ ook twee eigen verdienmodellen opgezet. Allereerst is er binnen MAC³  een fonds in oprichting in samenwerking met Noaber Ventures, een investeringsmaatschappij met een nadruk op activiteiten die een maatschappelijke impact hebben.

Dit gezamenlijke fonds kan investeren in apps die het centrum ontwikkeld, vooral wanneer deze marktrijp moeten worden gemaakt. Het plan is om dit jaar nog een bedrijf op te richten, HealthByte genaamd, waar het fonds in wordt onder gebracht. HealthByte zal deels eigendom worden van UNOVATE. Via HealthByte zullen apps naar de markt gebracht worden. Momenteel is een half miljoen toegezegd voor het fonds, maar op den duur moet het geld dat verdiend wordt met apps terug terugvloeien naar het fonds om weer in nieuwe apps te investeren.

Het is belangrijk om op te merken dat het fonds echter uitsluitend investeert in oplossingen die tot een marktintroductie kunnen leiden.

Als een afdeling binnen het ziekenhuis een app wil hebben, dan moeten ze daar zelf voor betalen. En niet alleen voor de ontwikkeling, maar ook voor de bijbehorende dienstverlening, zoals bijvoorbeeld de werkzaamheden van De Wit. Dit is dus het tweede verdienmodel van het mHealth centrum. “MAC³ moet op den duur zijn eigen kosten kunnen doorberekenen. Dit betekent dat interne klanten bereid moeten zijn om de volledige kosten van de app ontwikkeling te dragen. De rest van de afdeling moet ook iets zien in de app, realiseren dat het ook zijn of haar probleem oplost en er daarom dus geld en tijd in willen investeren”, vult Van Marken aan.

Wie is de eigenaar van een app die samen met MAC³ is ontwikkeld? Dat hangt af van wat elke deelnemer heeft geïnvesteerd in geld, tijd en in ideeën. Een afdeling in het ziekenhuis kan bijvoorbeeld zelf ook iets bijdragen, in de vorm van tijd of geld, aan een app ontwikkeling en zo ook eigenaar van de oplossing worden. De apps die uit MAC³ voortkomen kunnen dus meerdere ‘aandeelhouders’ hebben.

Focus op de zorgprofessional en zijn relatie met de patiënt

Het Medical App Co-Creation Center werkt momenteel aan apps voor professionals en voor patiënten die samenwerken met professionals. “We willen alleen in het zelfmanagement gebied gaan zitten als de behandelaar daar ook actief een rol in speelt. We richten ons niet op apps die patiënten op eigen houtje downloaden en zonder bijdrage van hun arts gebruiken. We vinden het belangrijk om ons volledig te richten op mobiele applicaties waarin het UMC Utrecht een meerwaarde kan bieden. Dat zijn apps die baat hebben bij toetsing en gebruik in een klinische pilot omgeving. Typische consumenten apps hebben dat vaak niet nodig”, sluit De Wit af.

MAC³ heeft sinds kort ook een eigen voordeur. In een vleugel van het ziekenhuis is een kleine workshopruimte voor MAC³ geopend, waar werknemers met hun ideeën voor apps kunnen aankloppen. 

Toekomstplannen zijn er genoeg. De Nursemapp is de eerste app waarmee MAC³ de markt op zal gaan; in het eerste kwartaal van 2014 verwacht De Wit de volgende app marktklaar te hebben. “We hopen onszelf echt te gaan bewijzen het komende half jaar. Het blijft moeilijk hoor. Het ontwikkelen van een app is duur, helemaal als je zoveel onderzoek doet als wij doen. Toch hoop ik dat we over een tijd kunnen aantonen dat de aanpak van ons centrum echt werkt. We hebben nu in ieder geval  het grote voordeel dat er vanuit het UMC Utrecht zelf een sterke drang is om nieuwe dingen te ontwikkelen. Het feit dat de Raad van Bestuur budget heeft vrijgemaakt voor het Medical Apps Co-Creation Center, geeft wel aan hoe belangrijk men dit vindt.”

[accordion]
[acc title="Photo credits:"]Einar Jørgen Haraldseid op Flickr via www.flickr.com/photos/ejh/[/acc]
[/accordion]