Verkiezingen 2021: hoe denken politieke partijen over digitale zorg?

Volgende maand staan de landelijke verkiezingen op het programma. Het aanpakken van de coronacrisis eist alle media aandacht op. Vanzelfsprekend komt dit ook terug in de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen. Maar hoe zit het specifiek met de standpunten over de digitale gezondheidszorg? Een nieuwe regering zal de komende jaren de koers van eHealth bepalen. Daarom zijn de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen onder de loep genomen. Welke partijen benoemen specifiek de inzet van digitale zorgtoepassingen?

VVD

De VVD ziet veel kansen in het digitaal ondersteunen van de gezondheidszorg. De digitale zorg moet worden gestimuleerd en dit zal ook vanuit het Rijk deels worden bekostigd. Ze voorzien een grotere rol voor technologie, waarbij patiënten op afstand worden gemonitord, ouderen digitaal worden ondersteund bij het zelfstandig wonen en smart watches aandoeningen tijdig opsporen. Verzekerden moeten worden voorzien van gratis wearables, zodat deskundigen deze data kunnen analyseren en daarmee het ziekteverloop beter voorspellen. Wetenschappers en zorgprofessionals (universiteiten en umc’s) zouden meer toegang moeten krijgen tot anonieme medische data. Zo kan worden bepaald of behandelmethoden wel effectief genoeg zijn. 

De VVD benadrukt het belang van het wetsvoorstel Elektronische Gegevensuitwisseling, waarbij zorgaanbieders medische data digitaal dienen uit te wisselen. Uiteindelijk zal deze vorm van informatie-uitwisseling tussen alle organisaties moeten plaatsvinden. Ook tussen patiënt en zorgaanbieder. De privacy en de veiligheid van deze gegevensuitwisseling speelt een cruciale rol. De patiënt blijft eigenaar van de eigen data en bepaalt wat er gedeeld wordt. 

Verpleeghuizen en zorgkantoren dienen concrete afspraken te maken als het gaat om een nieuwe zorginvulling met digitale ondersteuning. Zorgprofessionals zullen bij- en omgeschoold worden als dat nodig is. Het zorgpersoneel zal ondersteund moeten worden bij het versterken van de digitale vaardigheden. Verder zal ook de focus komen te liggen op het toepassen van digitale zorgmiddelen in de gehandicaptenzorg. Tot slot wil de VVD de Beter niet doen- behandelingen schrappen uit het basispakket en vervangen door zorginnovaties, zoals eHealth oplossingen. 

CDA

Er wordt in het verkiezingsprogramma van het CDA beperkt aandacht besteed aan eHealth. Innovatie en digitalisering in de zorg zal door het CDA worden gestimuleerd. Zo kunnen kosten worden bespaard, kan de zorg efficiënter worden ingericht en verbetert de ondersteuning van zorgprofessionals in de patiëntenzorg.

Als concrete voorbeelden worden genoemd: videoconsults, het analyseren van digitale medische data en het inzetten van nieuwe behandeltechnieken. Grote techbedrijven mogen daarbij geen verdienmodel creëren op basis van de medische gegevens van de gebruiker. Het CDA stelt de patiënt centraal als het gaat om het eigen medische dossier. De patiënt bepaalt zelf wie de data mag inzien en wanneer dit gebeurt. Met voorlichting moeten burgers bewust worden van de wijze van gegevensuitwisseling en hoe ze dit online kunnen tracken.

D66

D66 ziet het nut van eHealth bij het verbeteren van de leefstijl en de gezondheid. De coronacrisis laat volgens de partij zien dat het digitaal monitoren, de videoconsulten en de eenvoudige diagnostiek vanuit huis succesvol werkt. Een deel van de ziekenhuis zorg kan inmiddels op afstand worden uitgevoerd. De partij wil dan ook meer zorg op afstand via digitale technieken, zolang de veiligheid en privacy is gewaarborgd. Meer onderzoek naar eHealth is gewenst volgens de partij. Dit moet worden gestimuleerd via Living labs. Volgens de partij is er namelijk te weinig onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de duizenden bestaande commerciële eHealth apps. Scherpe regels over persoonlijke medische data bij commerciële partijen zijn nodig, om te voorkomen dat bedrijven data gaan inzetten als verdienmodel. 

De partij van lijsstrekker Sigrid Kaag wil meer financiële ruimte in de begroting van zorgaanbieders voor het gebruik van technologische hulpmiddelen, bijvoorbeeld robotica en domotica. Ze moeten de handen ineenslaan door consistent gebruik te gaan maken van dezelfde eHealth toepassingen. Wel zijn er richtlijnen nodig bij het toepassen van digitale zorg. Voor het veilig uitwisselen van patiëntgegevens tussen zorgaanbieders is een belangrijke taak weggelegd voor de overheid. Met name in de voorlichting richting de burger. De patiënt moet zich bewust zijn van het persoonlijke digitale medische dossier en hoe dit uitgewisseld wordt. Het medisch dossier blijft in beheer van de patiënt zelf. Ook de persoonlijke data die is verkregen uit app’s en hulpmiddelen moet eigendom zijn van de gebruiker.

D66 is voor de inzet van kunstmatige intelligentie in de zorg, omdat het de werkdruk van zorgprofessionals kan reduceren en patiënten effectiever kunnen worden behandeld. Het patiëntenbelang speelt een grote rol bij het ontwikkelen van kunstmatige intelligentie. Dergelijke digitale systemen dienen een verplichte accreditatie te hebben van een onafhankelijke toezichthouder, inclusief een peer review op deze systemen. D66 wil een meldplicht voor zorgaanbieders. Zo dienen patiënten direct geïnformeerd te worden over het gebruik van hun data en wanneer er een datalek is gesignaleerd.

Tot slot moet er volgens de partij meer aandacht komen voor mensen die digitale vaardigheden missen (met name ouderen) en zullen opleidingen zich meer moeten focussen op een digitale gezondheidszorg, zodat toekomstige zorgprofessionals meer digitale kennis en vaardigheden bezitten.

Overige partijen

Van de overige (grote) politieke partijen maken alleen de PvdA, de SP en GroenLinks de indirecte link naar eHealth. GroenLinks benoemt eHealth niet als thema, maar benadrukt wel het belang van het delen van kennis en het uitwisselen van nieuwe technieken op basis van open source software en open standaarden. Software dient octrooivrij te zijn, om te voorkomen dat techreuzen te veel macht houden over digitale toepassingen. En om misbruik te voorkomen dient er goed naar de veiligheid van IT-toepassingen te worden gekeken. Daarin wil de partij investeren.

De PvdA heeft zich als doel gesteld om te investeren in technologische vooruitgang in de zorg. Als voorbeeld worden domotica-woningen genoemd. De partij wil dat ieder huishouden een snelle en betaalbare internetverbinding krijgt. En groepen die te maken hebben met digitale laaggeletterdheid zullen worden ondersteund. Als het aan de PvdA ligt komt er meer aandacht voor de consumentenrechten bij het gebruik van online toepassingen. Het verdienmodel van techbedrijven dient te worden herzien. Op die manier kan de privacy van de gebruikers worden gewaarborgd. Commerciële data-verzameling en de verkoop ervan moet worden verboden. Toezichthouders die de digitale sector controleren krijgen meer budget als het aan de PvdA ligt. De partij benadrukt dat de data in app’s en gadgets eigendom blijft van de gebruiker en niet van de techgiganten. Overnames, zoals die van Fitbit door Google zullen kritisch worden bekeken. De PvdA wil voorkomen dat een enkel bedrijf de aanbieder wordt van een app store, de app en het apparaat. 

De SP focust zich meer op het gebruik van digitale middelen in algemene zin. De digitale data van gebruikers is een verdienmodel en dus een betaalmiddel geworden volgens de SP. Daarom dient data dezelfde (serieuze) behandeling als geld te krijgen. Grote techbedrijven moeten worden opgesplitst ter bescherming van de privacy en de veiligheid van de gebruiker. Verder wil de SP een introductie van de Commissie-Digitalisering. Dit wordt een adviesorgaan op het gebied van technologische ontwikkelingen binnen onze maatschappij. Tot slot wil de partij helpen bij het verbreden van de burgerrechten in de digitale samenleving.