Fitbit en Google: steeds meer vragen rond privacy en marktverstoring

De overname van Fitbit door Alphabet (het moederbedrijf van Google) is nog geen gelopen race wanneer je beleggers mag geloven. Google kondige drie maanden geleden aan de maker van wearables te willen kopen voor een bedrag van 2,1 miljard euro. Dat is omgerekend 7,35 dollar per aandeel. Kat in het bakkie, zou je zeggen. Maar de beurskoers van Fitbit was gisteravond 6,47 dollar, en daarmee geven beleggers aan dat de ze er geen gif op durven in de te nemen dat de overname door Google volgens planning later dit jaar doorgaat. Privacy en mededinging waakhonden zijn namelijk alert.

Toen Google begin november 2019  aangaf Fitbit te willen kopen, was direct duidelijk dat toezichthouders in de Verenigde Staten en Europa de deal met argusogen zouden bekijken. Fitbit heeft  heeft bijna dertig miljoen gebruikers die dagelijks data over hun beweging, slaap, oefeningen, menstruatie, gewicht en voeding naar de Fitbit servers sturen, waar die gegevens door in vele jaren ontwikkelde algoritmen worden omgezet in fraaie grafieken in je Fitbit app. Fitbit heeft in navolging van Apple aansluiting gezocht bij de reguliere zorg, en werkt samen verzekeraars en partijen als Medtronic (diabetes) en Bristol-Myers en Pfizer (farma). Het verdienmodel van deze strategie naar de zorg biedt op korte termijn nog geen perspectief op winst voor het verliesgevende Fitbit.

Alphabet maakt net als Apple en Amazon geen geheim van zijn ambities op de zorgmarkt. De onderneming investeerde miljarden dollars in kunstmatige intelligentie voor zorgtoepassingen, onder meer via zijn dochteronderneming Verily en Deepmind en via deelnemingen in Oscar Health, 23andMe, Flatiron Health en Doctor on Demand.

Het kantoor van DeepMind in Londen

Google weet (nu) nog weinig over hartslag beweging en slaap

Maar Google mag dan weten hoe we zoeken en waar we op klikken, over onze dagelijkse beweging, slaap en hartslag weet Alphabet veel minder dan Apple of Fitbit met hun tientallen miljoenen gebruikers. Google heeft zelf geen wearable. Via zijn Wear OS levert Google software voor wearables een de makers van op Android gebaseerde smartwatches. Maar Wear OS mist het gemak van Apple en Fitbit, en werkt niet op elke smartwatch hetzelfde. Bovendien ontvangt Google niet de data van gebruikers, maar gaat die naar de hardware partijen als Fossil of Polar.

Hoewel Google dus geen leider is op het gebied van smartwatches of fitness-trackers, hebben wetgevers en toezichthouders in de Verenigde Staten en elders dus vragen over wat Google van plan is te doen met de gegevens die Fitbit-gebruikers in de loop der jaren hebben gedeeld. Bij de aankondiging van de overname deden Google en Fitbit de toezegging om transparant te zijn over de gegevens die Google verzamelt en waarom. "Privacy- en beveiligingsrichtlijnen maken deel uit van Fitbit's DNA sinds dag één en dit zal niet veranderen", aldus de verklaring. “Het bedrijf verkoopt nooit persoonlijke informatie en Fitbit gezondheids- en wellnessgegevens zullen niet gebruikt worden voor Google-advertenties."

Fitbit Inspire

Europese Commissie maakt zich zorgen

Google had al eens eerder een soortgelijke toezegging gedaan, namelijk toen de onderneming het advertentiebedrijf DoubleClick overnam in 2008, na een goedkeuring door de Europese Commissie. Maar sinds 2016 koppelt Google gebruikersdata uit de Google-diensten aan de gegevens die het verzamelt met de cookies van het advertentienetwerk DoubleClick. DoubleClick draaide toen al op veel populaire sites en registreert exact welke soort pagina's de bezoeker bekijkt. De koppeling met de eigen informatiediensten als zoeken en e-mail levert Google uiterst nauwkeurige en tot op de persoon herleidbare gebruikersprofielen op.

Het is dan ook geen wonder dat de Europese Commissie overnames die gedreven worden door de wens om gebruikersgegevens in handen te krijgen in het vizier heeft. Direct na de aankondiging van de voorgenomen Fitbit overname uitte Margrethe Vestager, de Europese commissaris voor Mededinging, zorgen over het gedrag van techreus Google. Zij was de vrouw achter die torenhoge boete van 2,4 miljard euro die Google van de EU kreeg opgelegd vanwege anti-trust praktijken in zijn zoekresultaten voor webwinkels.

Vestager wilde destijds niet concreet op de overname van Fitbit ingaan, maar de Europese competitiewaakhond pakte Google onder leiding van Vestager ook daarvoor al aan. Google  kreeg verschillende hoge boetes opgelegd voor concurrentieverstorend gedrag bij producten en diensten als Android, Google Shopping en advertentiedienst AdSense.

Kan Google doen en laten wat het wil?

Ook de Amerikaanse markt- en privacywaakhonden lieten snel van zich horen. De vraag daarbij was niet zo zeer of Google door de Fitbit overname een te dominante partij zou worden op de markt van fitness trackers, want daarvoor is Fitbit in vergelijking met Apple, Xiaomi en Samsung niet groot genoeg. Maar toezichthouders zijn wel bang dat Google met de extra data van Fitbit zijn grip op de markten waar het al wel dominant is, nog verder vergroot. Daarbij speelde ook mee dat toezichthouders geconfronteerd werden met de vraag of ze niet eerder te laks waren geweest met andere grote overnames, zoals de inlijving van WhatsApp en Instagram door Facebook.

De kritiek is sindsdien alleen maar toegenomen. Verschillende Amerikaanse senatoren lieten weten dat toezichthouders als The Federal Trade Commission (FTC) en de anti-trust divisie van het Ministerie van Justitie de Fitbit deal nauwgezet zouden moeten bestuderen, zowel vanuit privacy-oogpunt en met het oog op oneerlijke competitie. De Republikeinse senator Josh Hawley roerde zich op Twitter en in de Amerikaanse pers: "Het beste wat we over Google kunnen zeggen, is dat ze een potentiële monopolist zijn. Het platform geeft het signaal dat het kan doen wat het wil en laat anderen met de brokken zitten, zoals Amerikaanse consumenten wiens privacy is vernietigd.”

Amazon, Apple, Facebook, Google en Microsoft

Makan Delrahim, de baas van de antitrust divisie van het Ministerie van Justitie, beloofde het congres een uitgebreid onderzoek naar de praktijken van Google. En vorige week liet de machtige Federal Trade Commission (FTC) weten dat zij Amazon, Apple, Facebook, Google en Microsoft had opgedragen informatie over eerdere overnames over te dragen, om de macht van grote technologiebedrijven beter te kunnen beoordelen. De FTC zei dat het informatie had gevraagd over honderden kleinere deals die de vijf technologiebedrijven in het afgelopen decennium sloten, om inzicht te krijgen in mogelijk mededingingsmisbruik en privacyschendingen.

Voorlopig kunnen Fitbit-investeerders er niet van uitgaan dat de deal binnenkort zal worden gesloten. De zorgen over het afketsen van de deal door ingrijpen van toezichthouders zijn reëel. Fitbit presenteert vanavond zijn laatste kwartaalcijfers, die zouden duidelijk moeten maken of voor Fitbit een leven zonder Google sowieso nog een haalbare kaart is.