Vliegwiel Coalitie zet alle eHealth stakeholders aan een tafel

De term vliegwiel wordt vaak gebruikt om een proces te omschrijven dat traag op gang komt, maar eenmaal in beweging moeilijk af te remmen is. De Patiëntenfederatie Nederland koos deze symbolische titel voor hun recent opgerichte coalitie. Met deze coalitie, bestaande uit een groep eHealth voorlopers en enthousiastelingen uit de zorg, industrie en beleid, hoopt de federatie digitale zorg in Nederland een boost te geven.

Een 'coalitie' zal, zeker gezien de huidige formatieperiode, niet direct geassocieerd worden met snelheid of vooruitgang. Toch klinken de plannen van de Vliegwiel Coalitie veelbelovend en dat heeft met name te maken met de enthousiaste mensen die deze coalitie vormen. De Patiëntenfederatie Nederland nam, onder leiding van directeur Dianda Veldman, het initiatief. De ambitie: meerdere geselecteerde zorginnovaties daadwerkelijk op schalen in de komende 2 jaar. “Implementatie, opschaling, verbreding: welk woord je ook gebruikt, het komt erop neer dat er eindelijk een doorbraak in digitale zorg moet komen”, zegt Veldman. “We missen een betaaltitel, de patiënten moeten het willen, de artsen moeten het aanbieden: in feite wacht iedereen op elkaar voordat men in actie komt. Wij besloten alle betrokken partijen - patiënten, zorgverleners, verzekeraars en de industrie - bij elkaar aan tafel te zetten en van daaruit gezamenlijk verder kijken.”

Een netwerk van voorlopers

Tot de zomer bestond het vliegwiel uit een uitdijende groep mensen die eHealth een warm hart toedragen, zegt Veldman. “In onze nieuwsbrief staat dat onder andere Philips, het Ministerie van VWS, Slingeland Ziekenhuize, CZ, Menzis, UMC Utrecht, FocusCura, KPN, KPMG, Zilveren Kruis, AMC en Bernhoven aangesloten zijn bij de coalitie. In de praktijk zitten in de coalitie niet de organisaties zelf, maar mensen die enthousiast zijn over eHealth en binnen deze organisaties werken. Je kunt de coalitie dan ook het beste beschouwen als een informeel netwerk van voorlopers.”

Bernhoven

Met die groep voorlopers werd er vier keer een avond gebrainstormd over wat er moet gebeuren om eHealth een boost te geven. “Zoveel hoofden, zoveel zinnen, maar het was wel duidelijk dat we daar zaten om samen vooruit te komen, niet om alleen eigen agenda’s door te duwen.” Uit die brainstormsessie komt naar voren dat er om te beginnen een paar concrete toepassingsgebieden voor digitale zorg geselecteerd moeten worden. “We besloten op zoek te gaan naar twee toepassingsgebieden. Eén meer gericht op de cure (ziekenhuis of andere zorginstelling), de ander op de care (thuiszorg, verpleging etc.).”

Het idee achter die toepassingsgebieden is dat er niet langer tientallen nieuwe, losse digitale zorg diensten en producten worden bedacht en geïmplementeerd, maar dat er landelijk met, om te beginnen, twee succesvolle eHealth innovaties aan de slag gegaan wordt. In bijvoorbeeld een ziekenhuis en thuiszorginstelling, en door zowel patiënten, als zorgaanbieders en zorgverzekeraars.

Voldoen aan Triple Aim principe

Maar wat die twee toepassingsgebieden precies zijn, daar legt de Patiëntenfederatie de bal terug bij het veld. Iedereen, van zorgprofessionals tot patiënten, bestuurders of app-ontwikkelaars, mag ideeën voor toepassingen aandragen. Vanuit professionele titel, of als informele bijdrage. Wel moet de toepassing aan een aantal voorwaarden voldoen. Het moet geen nieuwe uitvinding zijn, maar al een bewezen toepassing met een zekere mate van volwassenheid. “We zoeken dingen die in de praktijk werken en van een inzet in twee ziekenhuizen, naar een inzet in twintig of vijftig ziekenhuis gebracht kunnen worden.”

Het idee moet daarnaast breder zijn dan het product van één leverancier. “Het moet geen slimme dienst van een bedrijf als Philips of FocusCura zijn. De industrie mag zeker ideeën aanleveren, maar omschrijf de toepassing dan breder dan je eigen merk. We willen uiteindelijk leverancier onafhankelijk zijn”, licht Veldman toe.

Tenslotte wordt de inzending beoordeeld op het Triple Aim principe, een Amerikaans concept voor duurzaam organiseren van de zorg. Betere kwaliteit van zorg, betere gezondheid van de patiënt en minder zorgkosten moeten als drie gelijktijdig te realiseren doelen beschouwd worden.

eHealth leveranciers worden uitgenodigd breder te denken dan hun eigen merk of product

Twee geschikte toepassingen

Een geschikt toepassingsgebied verzinnen op basis van bovenstaande voorwaarden lijkt best een uitdaging. “In de praktijk willen we het echt niet te lastig maken”, legt Veldman uit. “Het komt erop neer dat we zoeken naar een digitale oplossing die daadwerkelijk iets vervangt in het huidige zorgtraject en gericht is op een bepaalde aandoening of op een groep patiënten.”

Van de ingezonden toepassingen wordt een long list opgesteld. Twee panels maken vervolgens een selectie van de twee toepassingsgebieden waar de komende twee jaar aan gewerkt gaat worden. “Als we alle inzendingen binnen hebben, maken het patiënten panel en een panel, bestaande uit medische professionals en eHealth professional, uiteindelijk samen een keuze uit twee toepassingen. Dan wordt het tijd om woord bij daad te voegen”, zegt Veldman. “Er is op dit moment een stuurgroep van stakeholders aangesteld. Zij zullen moeten zorgen dat iedereen in actie komt en zijn of haar taak vervuld.”

‘Not invented here’

Naast zorgaanbieders, technische partijen en beleidsmedewerkers, zijn ook de meeste grote zorgverzekeraars vertegenwoordigd in de Vliegwiel Coalitie. Joris van Eijck is Directeur Zorg bij Menzis. Binnen zijn functie is Van Eijck verantwoordelijk voor de inkoop van alle zorg, goed voor een bedrag van zo’n 8 miljard euro. “In ons inkoopbeleid geven we specifiek aandacht aan hoe we innovatie in de zorg stimuleren”, vertelt Van Eijck. “En we vinden het ook belangrijk om landelijk de gesprekken aan te gaan met belangrijke stakeholders en draagvlak te creëren voor succesvolle innovaties.”

Een groot issue bij innovatie in de zorg is volgens Van Eijck dat partijen die van nature niet gewend zijn om samen te werken, dit nu wel moeten doen. Mieke Klerkx, programmaleider innovatie bij ziekenhuis Bernhoven in Uden, omschrijft dit als het ‘not invented here’-syndroom. “Er zijn te veel leveranciers en zorgaanbieders bezig om kleine, lokale oplossingen te verzinnen. Ho maar dat ze de succesvolle en reeds actieve oplossing van een ander ziekenhuis, huisartsenpraktijk of thuiszorginstelling ‘zomaar’ overnemen.” Van Eijck maakt dit ook regelmatig mee. “Ik ben weleens in gesprek met een ziekenhuis waarbij ze precies op zoek zijn naar wat we met 'COPD In Beeld' bieden. Als ik voorstel dat zij dat ook gaan gebruiken, hoor ik vaak dat ze het toch net anders willen en liever zelf iets verzinnen. Van mij mogen ze best her en der een aanpassing doen of de aanpak deels op maat maken, maar een volledig nieuwe oplossing verzinnen, testen en implementeren is onzin.”

Succesvolle voorbeelden verspreiden (foto COPD in beeld Sensire)

Wie betaalt voor eHealth?

Bij Bernhoven werd er de afgelopen jaren hard gewerkt aan het inrichting van toekomstbestendige zorg. “We hebben zo’n honderd initiatieven opgehaald en daarvan zo’n zestig a zeventig geïmplementeerd, ook op het gebied van digitale zorg”, vertelt Klerkx. “Wij merken dat het lastig is om als zorgaanbieder of zorginstelling de randvoorwaarden voor innovatie in de zorg goed te krijgen. De financiering is meestal het grootste probleem. Het is een dilemma dat de kosten vaak voor de baten uit gaan en de baten niet altijd geïncasseerd worden. Daarover moet je met elkaar afspraken maken, alleen dan kun je vooruit en versnelling creëren.”

Dat de zorgverzekeraar aan tafel zit bij gesprekken over innovatie in de zorg, is volgens Van Eijck van groot belang. “Hoe vaak hoor je wel niet dat een mooie, innovatieve oplossing uiteindelijk stuk loopt op gebrek aan financiering? Wij willen graag mee denken over een constructie om innovatie ook financieel op te schalen. In het verleden werden innovaties te vaak ‘on top of’ gefinancierd. Dan betaalde je een sloot geld aan de bestaande vorm van zorg en moest er nog extra geld worden vrijgemaakt voor de innovatieve vorm van zorg. Wij willen kijken hoe we digitale zorg onderdeel kunnen maken van reguliere zorg en daarmee ook van de financiering van die reguliere zorg. Dat kan heel goed, maar het kost wel moeite.” Van Eijck noemt als concreet voorbeeld de samenwerking tussen Menzis, het Slingeland Ziekenhuis, Sensire en Focus Cura bij ‘COPD In Beeld’. “Die nieuwe vorm van zorg past gewoon in het huidige zorgstelsel. We werken alleen met een innovatief contract."

Wel/niet leverancier onafhankelijk

Door de zorgverzekeraars erbij te halen, hoopt Veldman van de Patiëntenfederatie dat het makkelijker wordt en sneller zal gaan om het financiële plaatje op orde te krijgen bij de bedachte toepassingsgebieden. Daarbij wordt bewust gekozen voor een leverancier-neutrale aanpak. “Stel een ziekenhuis wil met een toepassingsgebied aan de slag, neem bijvoorbeeld hartritme monitoring op afstand, dan mag het ziekenhuis zelf bepalen met welke leverancier zij hierin willen optrekken, in plaats van dat de zorgverzekeraar dit bepaalt.”

"Leveranciers die impact realiseren, daar gaan wij mee in zee" - Joris van Eijck (Menzis)

Van Eijck maakt daarbij wel een kanttekening. “Leverancier onafhankelijkheid nastreven is een fantastisch Nederlands poldermodel. Maar als ik een goede leverancier heb, die zijn product of dienst op meerdere plekken succesvol kan implementeren, dan ga ik deze club niet mijden. Doe je dat wel, dan ga je naar mijn menig aan de bedoeling voorbij.”

Vertrouwen in de coalitie

Veldman, Van Eijck en Klerkx hebben er in ieder geval vertrouwen in dat er door de coalitie beweging in het veld zal komen. “Alle relevante partijen zitten bij elkaar aan tafel, daardoor kan niemand ontsnappen of naar elkaar wijzen”, zegt Van Eijck. “Door nauw samen te werken met alle stakeholders kunnen we het implementeren van eHealth voor het eerst echt makkelijk en behapbaar maken”, stelt Veldman. “We willen de trein in beweging krijgen. We willen zorgen dat mensen alleen nog maar een kaartje hoeven te kopen voor de rijdende trein en niet zelf moeten bedenken hoe ze van Amsterdam naar Groningen komen.”

Veldman sluit af: “Het gaat natuurlijk niet alleen om die twee toepassingen waar we de komende twee jaar op focussen. We hebben ook geen masterplan van 100 pagina's, we willen simpelweg met een groep enthousiastelingen een begin maken aan een veel grotere, en steeds sneller bewegende, ontwikkeling in de zorg."

Update: het artikel op Smarthealth heeft tot veel reacties en verzoeken voor deelname geleid, daarom heeft de coalitie besloten om de inschrijftermijn te verlengen naar 27 september 2017.