Kan Amerikaanse voedings-startup belofte waarmaken?

Begin oktober maakt de Amerikaanse startup Habit bekend een flinke investering opgehaald te hebben van Campell Soup (ja, van de bekende Amerikaanse soepblikken). Habit bestaat ruim anderhalf jaar en ontwikkelt een digitaal platform dat voedingsadvies geeft op basis van een combinatie van fenotypische informatie, DNA en een speciaal ontwikkeld algoritme. De technologische kennis komt van het Nederlandse TNO, waar Habit een exclusieve samenwerking mee afsloot. Kan zo’n algoritme iets vertellen over jouw optimale voeding?

Volgens Habit-oprichter Neil Grimmer is het vreemd dat we dezelfde dieet- en voedingstrends volgen, terwijl ieder lichaam anders is en een andere behoefte heeft. Daarom ontwikkelde de startup een digitaal platform, een thuis testkit en een algoritme om een gepersonaliseerd voedingsadvies te geven. De belofte van Habit is dat advies op maat het makkelijker maakt om gezondheidsadviezen op te volgen.

Voor 299 dollar kun je je lichaam leren kennen op ‘cel-niveau’ om ‘beter te eten en jezelf beter te voelen’. Onder het motto data-driven personalized nutrition service biedt Habit – voorlopig alleen nog voor inwoners van de Verenigde Staten – een labonderzoek naar je fenotype en genotype (via DNA), een persoonlijk voedingsadvies en online begeleiding van een diëtist. Voor op maat gemaakte maaltijden die thuis bezorgd worden betaal je extra.

Nutrigenomics

Al jaren wordt onderzoek gedaan naar nutrigenomics, het verband tussen voeding, fenotype en gezondheid. Het fenotype is de verzameling van alle waarneembare kenmerken aan een individu, als een resultaat van de genetische aanleg (het genotype, ‘nature’) en de omgeving (‘nurture’). Wetenschappers zijn benieuwd waarom sommige mensen anders reageren op bepaalde voedingsstoffen dan anderen. Dat voeding geen one size fits all oplossing zou moeten zijn maar op maat gemaakt, is een aantrekkelijke gedachte. De farmaceutische industrie ziet personalized medicine als heilige graal, voor voedingswetenschappers ligt de toekomst in personalized nutrition.

Habit

Habit startte in 2015 en zocht een partner voor de wetenschappelijke kant van de persoonlijke voedingsdienst. CEO Grimmer kwam in 2015 in contact met Ben van Ommen van TNO, bekend om zijn onderzoek naar nutrigenomics. Suzan Wopereis is onderzoeker bij TNO en werkt in het team systeembiologie, net zoals Ben van Ommen. Zij onderzoekt de effecten van voeding op gezondheid, door gebruik te maken van genomics technieken. Suzan Wopereis: “TNO heeft Habit geholpen met het selecteren van geschikte testen en het ontwikkelen van het algoritme op basis van deze testen: welke metingen zou je moeten doen om zo goed mogelijk de gezondheid van een klant in kaart te kunnen brengen en voedingsadvies te kunnen geven?”

Een soort milkshake

Voordat Habit een persoonlijk voedingsadvies kan sturen, zijn er metingen nodig. Met de thuis test prikken klanten op drie verschillende momenten hun bloed, en nemen ze een uitstrijkje van hun mond dat naar het lab gaat. Ook biedt Habit een door TNO ontwikkelde challenge beverage. “Dat is een soort milkshake met verschillende ingrediënten en voedingsstoffen. Door voorafgaand en een aantal keren na het nuttigen van die challenge beverage bloed te analyseren op de reactie van diverse biomarkers, kunnen we betere uitspraken doen over iemands stofwisseling dan op basis van een eenmalige bloedwaarde onder nuchtere omstandigheden”, verklaart Wopereis.

Het doel van deze thuis testkit is om biomarker respons profielen vast te stellen. Wopereis: “Biomarkers bevinden zich in onze lichaamsvloeistoffen, zoals bloed of urine. Ze worden gebruikt als objectieve maat om een bepaald proces in het lichaam of een bepaalde gezondheidsstatus van het lichaam te kunnen meten, en daarmee ook gezondheidseffecten van een interventie zoals voeding of medicatie”, aldus Wopereis. “Een bekende biomarker of indicator is cholesterol. Cholesterol zit in je bloed en is een wetenschappelijk bewezen risicofactor voor hart- en vaatziekten, zo blijkt uit talloze grote studies.”

Thuis testkit van Habit

Nutrition Intelligence Engine

Door het analyseren van biomarkers in speeksel en bloed, voor en na het nuttigen van de challenge beverage, claimt Habit te kunnen vaststellen welk voeding voor jou persoonlijk geschikt is. Wat die biomarkers precies zijn – cholesterol, een gebrek aan bepaalde vitaminen of mineralen, risico op diabetes, lactose-intolerantie of (over)gevoeligheid voor cafeïne – kan Wopereis nog niet zeggen. “Bij de test van Habit wordt een groot panel van biomarkers meegenomen. We zijn bij het ontwikkelen van de testkit en het algoritme uitgegaan van biomarkers en nutriënten waarbij de evidentie zoveel mogelijk is vastgesteld, dus waarbij het helder is in de wetenschap of wetenschappelijke literatuur dat er een effect is met lange termijn gezondheidsuitkomsten.”

Uit de door TNO ontwikkelde Nutrition Intelligence Engine rolt een voedingsadvies op maat, dat rekening houdt met de resultaten van metingen uit de testkit en door een klant ingevoerde informatie. Habit onderscheidt hierbij your hero foods - persoonlijke aanbevelingen zoals zoete aardappel of eieren - en deelt mensen in types, zoals bijvoorbeeld de protein seeker, waarbij voeding wordt aanbevolen met veel proteïne.

Fit met je DNA

Habit is niet de enige aanbieder van persoonlijke voedingsadviezen. Er zijn diverse aanbieders die voedingsadviezen geven op basis van DNA-profielen. Neem het eveneens Amerikaanse bedrijf DNAfit, die met een DNA test inzicht wil geven in fitness en voeding, of Nutrigenomix. Maar volgens voedingswetenschappers is de relatie tussen DNA en voeding en gezondheid moeilijker aan te tonen dan deze diensten doen lijken.

DNAFit

Prof. dr. ir. Sander Kersten van Wageningen University denkt bij Habit direct terug aan tien jaar geleden. Het Amerikaanse bedrijf Salugen bood toen Genotrim aan, een afslankpil gebaseerd op DNA. “Klanten stuurden hun wangslijmvlies op waardoor genen geanalyseerd konden worden en ze maandelijks een nieuwe set Genotrim-pillen ontvingen om gewicht te verliezen. Dat bleek één grote malafide bende.”

Ja, er zijn zeker aanwijzingen dat mensen anders op voeding reageren, volgens professor Kersten. “De wetenschappelijke basis dat voeding niet voor iedereen hetzelfde zou moeten zijn en dat we anders reageren op voedingsstoffen, dat begint duidelijk te worden. Maar het idee dat je een voorspelling zou kunnen doen van wat optimaal is, dat wekt sterk de vraag op: optimaal in welk opzicht?”

Volgens Kersten hebben gepersonaliseerde voedingdiensten als Habit een conceptueel probleem: de makers van (digitale) op maat gemaakte voedingsdiensten beloven meer dan ze kunnen waarmaken. “Ze kijken naar één aspect op korte termijn. Of dat ook de juiste keuzes zijn voor lange termijn gezondheid, dat kan men totaal niet waarmaken.”

Complex samenspel van factoren

Een professor biochemie die gevraagd wordt naar de Amerikaanse startup Habit verduidelijkt: “Er wordt steeds gefocussed op één element, één voedingsbestanddeel, terwijl het juist het complexe samenspel is. Er zijn veel te veel variabelen om te kunnen vaststellen of voedingsmiddel A goed is voor persoon B.”

Kersten: “Op grond van één DNA-afwijking zeggen wat goed is voor een persoon, en al het andere negeren, dat is een gevaarlijke simplificering. Stel, ik zeg tegen iemand dat hij op grond van een genetische verandering veel groente en fruit moet eten, in verband met een verhoogd risico op bepaald type kanker. Vezels in groente en fruit werken beschermend. Maar het kan zijn dat diegene ook een andere genetische afwijking heeft, waardoor bij het verteren van groente of fruit toxische stoffen zich ophopen, en hij hier juist schade van ondervindt.”

Nutrigenomix

Commerciële testen

Ook het Amerikaanse blog Vox is kritisch op de nieuwe startup uit Silicon Valley, en zet een rij met onderzoeken naast elkaar waaruit blijkt dat commercieel beschikbare nutrigenetics testen, al dan niet gebaseerd op DNA, geen significante klinische uitkomst hebben.

Er zijn wel gevallen bekend waarin iemands genotype tot bepaalde voedingskeuzes kan leiden. Maar die zijn heel specifiek – zoals bijvoorbeeld lactose-intolerantie, of gevoeligheid voor alcohol bij Aziatische mensen. Habit pretendeert juist een heel breed voedingsadvies te geven, met een groot aantal biomarkers.

Ook is Kersten kritisch op de challenge beverage die TNO nu commercieel gaat gebruiken bij Habit. Het klinkt simpel en aantrekkelijk: met een drankje kunnen wetenschappers achterhalen hoe ons lichaam op voedingsmiddelen reageert. Maar volgens Kersten is het niet zo simpel als het klinkt. “Ik heb mijn twijfels over de bruikbaarheid van het concept van een challenge beverage. TNO heeft een studie gepubliceerd die aantoont dat die techniek het mogelijk maakt om differentiatie tussen personen aan te brengen: hoe reageren mensen op bepaalde voedingsmiddelen? Wij ondersteunen de conclusies die TNO maakt niet: we interpreteren de data van dat onderzoek anders.”

Volgens Wopereis van TNO kunnen wetenschappers wel degelijk iets zeggen over het effect van voeding op onze gezondheid. TNO onderzoekt al enkele jaren een maat om de verandering in gezondheid als resultaat van voeding te kwantificeren. “Daarmee willen we de veerkracht van een persoon in kaart brengen, hoe reageert een individu op een bepaalde voedingsinterventie? Een methode is de zogeheten fenotypische flexibiliteit. Dat zijn biomarkers die het aanpassingsvermogen van een fenotype, de zogenaamde phenotypic flexibility, kunnen weergeven”, aldus Wopereis. “Dit was ook de focus van het Europese project genaamd Nutritech, waarin we dit concept onder andere samen met Wageningen Universiteit verder hebben uitgewerkt.” Het onderzoek naar een voedings-gerelateerde uitkomstmaat loopt nog steeds, en is nog niet bewezen.

“Proprietary algoritm”

Soepmaker Campbell is overtuigd van de toekomst van personalized nutrition, getuige de investering van 32 miljoen dollar in Habit. Maar als de recente Theranos-gate één ding geleerd heeft, dan is het dat investeerders het lang niet altijd bij het rechte eind hebben. Habits technologie, en speciaal ontwikkelde algoritme, is nog niet getest in een klinische studie. Daarbij zouden objectieve uitkomstmaten zoals bloeddruk, gewicht en cholesterol gemeten kunnen worden voor en na de inzet van Habit als interventie, afgezet tegen een controlegroep. Volgens Vox, die een medisch adviseur van Habit sprak, is de startup van plan om hun programma te evalueren bij de start in januari 2017.

De 'proprietary algorithms' van labbedrijf Theranos brachten CEO Elizabeth Holmes in de problemen in 2015

Professor Kersten ziet ook een probleem in het proprietary algorithm, een voor dit doeleinde ontwikkeld algoritme dat startups niet prijsgeven. “Bedrijven kunnen zich hierachter verschuilen: een proprietary algorithm is lastig om te beoordelen en niet wetenschappelijk te toetsen.”

Kersten: “Bij Habit wordt de suggestie gewekt dat dit voedingspatroon of –middel de beste keuze is voor iemand. Eigenlijk komt het erop neer dat we slechts vage aanwijzingen hebben welke voedingsmiddelen bepaalde gezondheidseffecten hebben. Maar met een vage aanwijzing dat iets gezond is bouw je natuurlijk geen business model.”