eHealth op de werkvloer: app verbetert medicatieveiligheid in de thuiszorg

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Judith van Leeuwen, wijkverpleegkundige bij zorgorganisatie Omring in Schagen.

“Als wijkverpleegkundige zie ik allerlei medicatie gerelateerde waarnemingen in de wijk. Bijvoorbeeld wanneer ik ergens thuis kom en zie dat er allerlei pillen in de huiskamer liggen doordat mensen verward zijn of niet precies weten hoe ze met de medicatie om moeten gaan. De thuiszorg of de wijkverpleging zien dat, maar de apotheek of de huisarts niet, die denken dat alles goed ingenomen wordt. Maar we zien bijvoorbeeld ook dat mensen door slikproblemen of problemen aan hun mond hun medicijnen ineens niet meer goed in kunnen nemen zoals de huisarts dat heeft doorgegeven. Tenslotte kom je lichamelijke waarnemingen tegen, zoals dikke benen, bloedneuzen of donkerblauwe plekken”, vertelt Van Leeuwen.

“Ik sprak daar eens over met een apotheker (Aouktje Kaspers, red.) en vertelde haar dat het zo handig zou zijn als we iets met die waarnemingen zouden kunnen doen, omdat dergelijke zaken mogelijk echt problemen veroorzaken. Aouktje gaf vervolgens aan dat zij op een congres met apotheker Eric Hiddink gesproken had, die samen met verpleegkundige Caroline Sino rondliep met het idee voor een app om snel dingen in de zorg te kunnen registeren. En zo is die bal gaan rollen.”

Waarnemingen rapporteren

Inmiddels is de Rodevlaggen-app een feit. Met de app kunnen waarnemingen op het gebied van medicatieveiligheid gemakkelijk gerapporteerd worden. De naam van de app verwijst naar het Rode Vlaggeninstrument, een onderzoek van Carolien Sino, waarin de onderzoekster wetenschappelijk bewijs levert voor het belang van het rapporteren van waarnemingen gerelateerd aan medicatie.

De app werkt simpel. De gebruiker opent de app en kiest een naam uit de lijst met cliënten. Daarna volgt de keuze tussen een waarneming over medicijngebruik of over het menselijk lichaam. Gaat de gebruiker voor de laatste optie, dan kan hij of zij klikken op een bepaald lichaamsdeel om aan te geven wat daarmee aan de hand is (bijvoorbeeld een wond aan het been). Vervolgens verschijnt er een rode vlag in de app gekoppeld aan één van de cliënten. ‘Let hier op!’ wil de zorgverlener daarmee zeggen.

Waarnemingen in de app

Medicatieveiligheid vormt de rode draad door de app, maar eigenlijk kan de app ook beschouwd worden als een vroegsignaleringsapp in het algemeen, vertelt Van Leeuwen. “We hebben nu gekozen voor een koppeling met de apotheek, maar de app zou ook gebruikt kunnen worden voor het signaleren van een delier of psychose.”

Vanaf het begin was het voor Van Leeuwen en haar collega’s duidelijk dat de app zo eenvoudig mogelijk moest worden. “Je hebt verschillen in deskundigheid bij de thuiszorg. De een kan zo met apps aan de slag, de ander is een digibeet en vindt het verschrikkelijk. En dan heb je ook altijd mensen die er überhaupt tegenop zien om iets nieuws te doen op ICT-gebied. Toch hoor ik van al die gebruikers vooral positieve geluiden. Ze vinden de app toegankelijk en leuk om mee te werken. Gelukkig was ons team al wel gewend om met smartphones te werken, de ouderwetse looplijsten met cliënten staan al in hun iPhones. Dat scheelt wel bij het implementeren.”

Cliënten gaan zelf ook beter opletten

Daarnaast is het een pré dat de app de zorgverleners in principe geen extra werk oplevert. “Althans, dat hoor ik nog van niemand. De app werkt natuurlijk ook simpel: drie keer klikken en je hebt een waarneming gedaan.

Toen we gisteren tijdens de vergadering onze lijst met waarnemingen van de afgelopen vier weken erbij pakten, waren we eigenlijk wel trots. Die dingen zijn ons maar mooi allemaal opgevallen.” De cliënten die betrokken zijn bij de pilot vinden de app ook interessant. “De cliënten vinden het vooral fijn dat ze erbij betrokken worden. Door met cliënten te praten over onze waarnemingen, gaan ze zelf ook beter opletten en hun lichaam beter in de gaten houden. Dat maakt ze dus alerter en dat is een positieve ontwikkeling,”

De waarnemingen die worden doorgegeven via de app komen bij een wijkverpleegkundige als Van Leeuwen in een overzicht op haar computer terecht. “De thuiszorg kan goed waarnemen en observeren, maar het is niet altijd hun deskundigheid om te bedenken wat de oorzaak van bepaalde waarnemingen is. Hoewel ze natuurlijk veel praktijkervaring hebben zijn ze daar simpelweg niet voor opgeleid. Daar kom ik als wijkverpleegkundige dan in beeld. Ik kan aan de hand van hun rode vlaggen bepalen of ik een eenmalige vlag voor een bloedneus wil parkeren, of dat ik actie wil ondernemen als ik zie dat er inmiddels al drie keer een melding van een bloedneus bij dezelfde cliënt is gemaakt.” Op zo’n moment neemt Van Leeuwen contact op met de huisarts of de apotheker om samen te kijken of er verder actie ondernomen moet worden.

Judith van Leeuwen bij een cliënt thuis

De Rodevlaggen-app heeft ook als gevolg dat de band tussen de apotheker en de wijkverpleging positief is veranderd. Apotheker Aouktje Kaspers, werkzaam binnen dezelfde gezondheidscentrum in Schagen waar ook Omring gevestigd is, vertelt over haar ervaring. “De app is voor ons ook fijn. De meeste mensen zien wij namelijk nooit, omdat ze niet naar de apotheek kunnen komen en hun medicijnen thuis worden bezorgd. We spreken ze telefonisch, maar we weten nooit hoe het echt gaat. Doordat de thuiszorg en wijkverpleegkundigen allerlei waarnemingen doen en die dankzij die app nu met ons delen, kunnen wij ook meedoen en meedenken. Daarbij komt ook dat het erg handig is dat we in hetzelfde gebouw zitten en makkelijk even bij elkaar langs kunnen lopen.”

Wachten op het elektronische dossier

Bij de pilot die op dit moment loopt in het gezondheidscentrum in Schagen zijn zo’n 45 cliënten en 12 medewerkers betrokken. Nu de eerste resultaten binnenkomen, is het tijd voor fase 2: het verder uitbreiden van de app en het rodevlaggensysteem.

“We gaan goed kijken of de waarnemingen die er in staan voldoende zijn of dat we er nog meer informatie in moeten zetten. Daarnaast willen we er voor zorgen dat de koppeling met de huisarts en de apotheek ook elektronisch gaat, zodat zij de waarnemingen ook elektronisch binnen krijgen. Nu pak ik daarvoor nog ouderwets de telefoon of ik loop even langs. Tenslotte krijgen we volgend jaar eindelijk een elektronisch cliëntendossier (ECD). Dan moet de app ook zo snel mogelijk daaraan gekoppeld worden, dan kunnen we nog efficiënter werken. Daar zit ik nu echt op te wachten", aldus Van Leeuwen.

Maar voor al die ontwikkelingen is natuurlijk wel geld nodig. Met het startkapitaal van €75.000 gefinancierd door ZonH (Zorg Optimalisatie Noord-Holland) kon de app gebouwd worden, maar dat geld is inmiddels op. “We zijn nu aan het kijken of we een zorgverzekeraar kunnen vinden om ons te ondersteunen. Structurele financiering vinden zou fijn zijn om de app te kunnen doorontwikkelen.”

Alle aflevering van eHealth op de werkvloer lezen?