De invloed van ICT in de zorg wordt steeds groter, en gaat de aankomende jaren alleen maar meer toenemen. Met een toenemende vraag naar eHealth-toepassingen van patiënten, en een groeiend aanbod van ICT-oplossingen verandert het zorglandschap snel en ingrijpend. Alleen: artsen en zorgverleners zijn niet voorbereid op een toekomst met ICT, zo blijkt uit een onderzoek van KNMG – de koepelorganisatie voor artsen en studenten geneeskunde – en het Academisch Medisch Centrum. Sterker nog: veel zorgprofessionals die nu besluiten nemen over eHealth-toepassingen en ICT-vraagstukken in hun organisaties, hebben onvoldoende kennis en vaardigheden om die rol goed te kunnen vervullen.
Klinkt dat herkenbaar voor jouw organisatie, zorginstelling of eigen functie? Uit de enquête die de KNMG en het AMC verspreidde kwam een respons van 987 personen: zo’n 30% van de respondenten was huisarts, 40% medisch specialist, 5% was werkzaam als manager of bestuurder en de overige 25% vervulde een combinatie functie als arts en manager of bestuurder. Iets meer dan de helft (54%) van de respondenten was vrouw en iets minder dan de helft van de respondenten (48%) was ouder dan 50 jaar. Van de in totaal 17.915 artsen die de enquête toegestuurd kregen, reageerden 5,5 %. Dat is niet heel hoog, maar de onderzoekers geven aan dat het resultaat ‘een goed beeld geeft van de problematiek.’
Voortrekkersrol in ICT-project
Wat is precies die problematiek? De omvang van het probleem – een gebrek aan onderwijs op het terrein van eHealth en ICT in de zorg – wordt snel duidelijk met de cijfers uit het KNMG-AMC onderzoek. Van alle respondenten gaf iets meer dan een kwart (27%) aan op dit moment betrokken te zijn bij projecten gericht op zorg-ICT of eHealth binnen
Sommige respondenten hebben onvoldoende kennis en vaardigheden om die voortrekkersrol in het zorg ICT-project te vervullen
hun organisatie, bedrijf of zorginstelling. Ruim de helft van deze personen heeft een rol als kerngebruiker in het project, een kwart moet meebeslissen over de aanschaf of vervanging van een informatiesysteem en 9% heeft een zorg-ICT project zelf bedacht en opgezet. Deze groep zorgprofessionals neemt besluiten over ICT-systemen en introduceert ICT in de praktijk in Nederland, met projecten zoals de selectie en inrichting van elektronische patiëntendossiers (EPD), zelfmanagement, beslissingsondersteuning, informatiebeveiliging en privacy, bevorderen van patiëntveiligheid met behulp van elektronische alerts en checklists. Het is vooral die groep professionals die op de hoogte dient te zijn van de potentiële consequenties van de introductie van ICT in de praktijk van de zorg.
Alleen: in de opleiding tot arts is weinig tot geen aandacht voor zorg-ICT, schrijven de onderzoekers. De helft van de respondenten die momenteel betrokken is bij zorg-ICT projecten geeft aan onvoldoende kennis en vaardigheden te bezitten om hun rol in het project naar tevredenheid te vervullen. Van alle respondenten, zowel degene die momenteel een rol vervullen in een zorg-ICT project als degene die dit niet doen, geeft 82% aan belangstelling te hebben om hun kennis en vaardigheden op het gebied van zorg-ICT en eHealth uit te breiden, schrijven de onderzoekers. Maar momenteel zijn er nauwelijks bijscholingen of opleidingen voor zorgprofessionals die hun kennis en vaardigheden willen bijspijkeren.
Vraag naar onderwijs en bijscholing
Zowel de KNMG als het AMC willen peilen wat artsen missen in onderwijs en opleidingen op dit moment, en wat voor soort onderwijs zij graag zouden volgen. De enquête is ook gedeeltelijk een marktonderzoek. Momenteel is het AMC bezig met het opzetten van een deeltijd zorg ICT-opleiding ‘Health Informatics’, specifiek bedoeld voor mensen die al ervaring hebben in de zorgsector en meer over ICT-toepassingen en vraagstukken willen leren. “Een hele masteropleiding is voor sommigen too much.
Een hele masteropleiding is voor sommigen te veel, modules werken beter
Daarom willen we modules aan gaan bieden voor geïnteresseerden, gebaseerd op het ICT-traject waar ze op dat moment mee bezig zijn”, vertelt Nicolet de Keizer, docent en onderzoeker bij het AMC en betrokken bij het opzetten van de nieuwe opleiding. Uit het onderzoek blijkt dat de (huis)artsen, medisch specialisten en bestuurders behoefte hebben aan tijd- en plaatsonafhankelijk onderwijs. “Deze opleiding is gericht op mensen die al in de zorg werken, en die naast een baan willen studeren in deeltijd en via e-learning.” Uit de enquête blijkt dat er aan die vorm van onderwijs behoefte is. Een groot deel van de respondenten geeft aan voorkeur te hebben voor e-learning (25%) of een combinatie van e-learning en fysiek contactonderwijs (50%). De 15% die de voorkeur geeft aan klassikale bijeenkomsten is in de minderheid.
Ook de koepelorganisatie KNMG is betrokken bij de nieuwe opleiding. Willen zorgverleners accreditatie ontvangen voor het onderwijs – een belangrijke voorwaarde voor een groot deel van de respondenten – dan zal dat via de KNMG gaan lopen.
In je eigen tijd leren
Health Informatics is een postinitieel programma: een beroepsgerichte academische opleiding die niet wordt bekostigd door de overheid. De opleiding biedt als één van de eerste in Nederland een specifiek academisch programma voor zorgprofessionals met werkervaring. “We mikken op artsen, huisartsen, medische specialisten en paramedici. Maar we zien
De belangstelling voor onderwijs is het grootst onder artsen in de leeftijdscategorie 34-49 jaar
ook veel belangstelling van mensen met een ICT- en beleidskundige achtergrond, die specifieke kennis over zorg-ICT ontberen in hun opleiding.” Twee jaar terug naar de collegebanken is niet haalbaar voor die doelgroep. “We gaan werken met modules die los of als gehele opleiding gevolgd kunnen worden, zoals dossiervoering, selectie en inrichting van een ICT-systeem, informatiebeveiliging en privacy, beslissingsondersteuning, of eHealth en zelfmanagement. In iedere module wordt gebruik gemaakt van casuïstiek waar die zorgprofessional op dat moment mee bezig is.” Er staan tien modules op de planning, waarvan de helft dit jaar al te volgen is. De Keizer geeft aan dat de opleiding in 2015 zal opgaan voor accreditatie voor hoger onderwijs.
De belangstelling voor onderwijs is het grootst onder artsen in de leeftijdscategorie 34-49 jaar, blijkt uit het onderzoek. De Keizer: “De jonge dokter of coassistent van nu is al vergroeid met zijn of haar smartphone, en sommigen hebben zelfs bij wijze van spreken programmeren als hobby. Maar de leeftijdsgroep 34 tot 49 heeft aantal jaren in zorg meegedraaid, en vraagt zich wellicht ook af: wil ik een wending geven aan mijn carrière, ga ik dit nog beroep nog twintig jaar doen? Voor die groep is het een uitdaging om de ICT-hoek op te zoeken. Hoe kan ik de zorg die ik lever of de organisatie waar ik voor werk een stap vooruit brengen?”
Traditioneel geneeskundig denken
Het gebrek aan aansluiting met het snel veranderde ICT-landschap is lastig voor te stellen wanneer je de resultaten van het onderzoek doorleest. We leven in een mobiele wereld, verbonden via tablets, smartphones en computers. De iPad wordt steeds vaker ingezet in thuiszorg, we slaan onze medische gegevens online op, en communiceren via een
"Ik denk dat je juist meerwaarde door ICT kunt leveren"
portaal of e-mail met een huisarts. Waarom ontbreekt het dan aan opleidingen en bijscholingen op het gebied van zorg-ICT? “Ik herken die kloof wel”, zegt De Keizer. “Dat is de reden waarom we dit programma zijn gestart. Maar we willen dit soort onderwijs ook een plaats geven binnen de geneeskunde masteropleiding van het AMC.” Het AMC biedt ook een bachelor-opleiding en master gericht op medische informatiekunde, waarin studenten bijvoorbeeld naast onderzoek ook leren programmeren. En ook in Twente en Eindhoven worden universitaire bachelor- en masterprogramma’s aangeboden gericht op zorg-ICT.
De Keizer: “Ik vraag me soms ook wel eens af wat die kloof verklaart. We zijn nog niet genoeg doordrongen van het feit dat goede verslaglegging rondom de patiënt ook enorm bijdraagt aan kwaliteit van de zorg, dat je juist de meerwaarde door ICT kunt leveren. Dat past nog niet helemaal in het traditioneel geneeskundig denken.”
Meer lezen?
Verplicht elektronisch recepten voorschrijven – ook met Excel?
[accordion]
[acc title="Foto credit"]Avnet Technology Solutions (http://www.ats.avnet.com/na/en-us/suppliers/polycom/Pages/Polycom-Showcases-Technology-and-Developer-Partner-Healthcare-Applications-Leveraging-Polycom-RealPresence-Platform-at-HI.aspx)[/acc]
[/accordion]
Trackbacks & Pingbacks
[…] over het onderzoek is te lezen op http://www.smarthealth.nl, in het artikel ‘Veel artsen niet voorbereid op een toekomst met ICT’. Bron: […]
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!