In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Marjan Wesseling, manager eHealth en behandelaar bij PsyQ over Goalie, een online coaching app voor cognitieve gedragstherapie in de geestelijke gezondheidszorg.
“Een van de eerste dingen die je wil doen om verandering te bewerkstelligen bij psychische problematiek is registreren van je gedachten en gedrag. Op die manier kun je een inzicht krijgen in patronen”, zegt Marjan Wesseling, eHealth manager en behandelaar bij PsyQ, aanbieder van specialistische GGZ (geestelijke gezondheidszorg) en onderdeel van de grotere Parnassia Groep. “Met online behandelmodules is het mogelijk om via internet hulp te bieden aan patiënten op momenten
In de avond registreren hoe voelde ik me vanochtend voelde, is minder betrouwbaar
waarop het hen uitkomt. Het enige nadeel dat daar aan kleeft is dat mensen daadwerkelijk achter hun computer moeten zitten om hun stemmingen of gevoelens in te vullen. Apps daarentegen zitten dichter op de huid, je telefoon heb je vaak bij je”. Daarmee is het idee voor Goalie, een online coaching app voor cognitieve gedragstherapie in de geestelijke gezondheidszorg, geboren.
Wesseling: “Ook worden in de GGZ vaak registratieopdrachten voor patiënten gebruikt. Een groot onderdeel van de behandeling is gedurende de dag of week heen dingen registreren. Wanneer je s’avonds achter de computer pas kunt invullen hoe je je op verschillende momenten gedurende de dag voelde, is dat toch wat minder betrouwbaar. Dan moet je s’avond bedenken: hoe voelde ik me toen?”
Wesseling: “Het derde aspect van Goalie is dat de app een aantal feiten van een gebruiker registreert die de patiënt niet handmatig hoeft in te voeren. Goalie werkt met de sensoren die al in een smartphone verwerkt zitten, zoals accelerometer (versnellingsmeter) en geluidssensoren.” Goalie is een co-creatie van PsyQ en Sense Observation Systems, een bedrijf gespecialiseerd in sensortechnologie o.a. voor de zorgsector.
Jan Peter Larsen, managing director van Sense Observation Systems: “Onze technologie en expertise hebben we naast behandel-inhoudelijke informatie van PsyQ gelegd, om te kijken: hoe kun je een patiënt met deze technologie het beste helpen?” Sense ontwikkelt voor Goalie software met algoritmes die bijvoorbeeld fysieke activiteiten en dag- en nachtritme kunnen vastleggen. “Dag-nachtritme is bijvoorbeeld een vrij complex algoritme, gebaseerd op geluid-, licht- en bewegingsinformatie uit de sensoren van een smartphone.”
Depressie en angst
Op dit moment wordt Goalie als pilot ingezet als cognitieve gedragstherapie voor patiënten die kampen met depressie en angst. Wesseling: “Die behandelgroepen zijn interessant om te testen met de app. Cruciaal bij behandeling van depressie zijn leefstijlinterventies, zoals op tijd naar bed, op tijd opstaan, voldoende bewegen, geregeld eten. Doordat je persoonlijke resultaten en doelstellingen kunt registreren, is Goalie geschikt voor die doelgroep. Voor angststoornissen draaien we momenteel met een pilot om te testen hoe de GPS-functie van de smartphone werkt voor bijvoorbeeld mensen met pleinfobie.”
"Door sensordata is het mogelijk om te zien of een gebruiker een bericht leest"
PsyQ en Sense denken ook na over verbreding van de app naar andere patiëntengroepen. “In de toekomst willen we Goalie misschien gaan inzetten voor terugvalpreventie. Als een app gemakkelijk kan bijhouden hoe het met je medicatie gaat, of je slechter slaapt of meer beweegt, kan dat voor veel behandelingen een ondersteuning bieden.” Jan Peter Larsen: “We zien ook mogelijkheden om meer met coaching doen, door directe feedback van patiënten te gebruiken en daar op te reageren. Door sensordata is het mogelijk om te zien of een gebruiker een bericht leest, en kun je zien of iemand reageert. Daarmee kan Goalie dynamischer en persoonlijker gemaakt worden.”
‘Maak een foto van een rode auto’
Goalie is een behandelapp, en werkt met een dashboard voor de behandelaars van PsyQ. Eigenlijk combineert de app een aantal technieken die al beschikbaar zijn. Door GPS-functie en locatiegegevens kan op het juiste moment geschikte informatie verzonden worden naar de patiënt. Stel: een patiënt is angstig om met het openbaar vervoer te reizen. Een gepersonaliseerd bericht op het moment dat hij of zij de tram in stapt – mogelijk door GPS- of locatiegegevens – kan die angst verminderen. Wesseling: “Goalie kan ook een opdracht geven op zo’n moment. Wanneer de patiënt aankomt op een bepaalde plek waar hij of zij angstig wordt, kan een opdracht werken als afleiding. ‘Maak een foto van een rode auto’, of ‘Let op je ademhaling’. Je mobiele telefoon wordt een maatje, die op het juiste moment kan helpen.”
Door de ingebouwde sensoren van een smartphone verzamelt Goalie bijvoorbeeld informatie over hoe (in)actief een patiënt is, wanneer en hoe lang iemand slaapt, of er vaak of juist weinig gebeld wordt. Die gegevens kunnen iets zeggen over iemands mentale stemming of een terugval aangeven. De app is ook bedoeld om samen met een patiënt aan persoonlijke behandeldoelen te werken, vertelt Wesseling. “Je kunt afspreken met een patiënt om meer te gaan bewegen. Goalie kan dat daadwerkelijk bijhouden. Het is stimulerend om te zien hoe je het gedaan hebt, en hoe dicht je bij je doel komt daardoor.”
"Je mobiele telefoon wordt een maatje, die op het juiste moment kan helpen"
Patiënten kunnen met Goalie handmatig invoeren hoe ze zich voelen, wat ze gegeten hebben, hoe de medicatie verloopt, en dat levert een continue overzicht op. Ook voor de behandelaar die via een dashboard kan meekijken. Jan Peter Larsen van Sense: “Goalie maakt het mogelijk om binnen een behandeling meer continue te monitoren en bij te sturen mocht dat nodig zijn. De app biedt op de patiënt toegeschreven persoonlijke informatie. Het dashboard als informatiebron voor behandelaars is bewust wat beperkter gemaakt, maar ook daar zitten uitbreidingsmogelijkheden aan.”
Van 1.0 naar 2.0 en 3.0
De app is constant in ontwikkeling. Over versie 2.0 wordt momenteel al nagedacht. Wesseling: “Sommige functies of onderdelen blijken in de praktijk toch anders te werken. Patiënten kunnen met een smiley hun stemming weergeven – door ogen en mondhoeken te bewegen – maar die
"Een app mag niet te veeleisend of demanding worden"
emotie is toch lastig weer te geven. Ik snap het zelfs soms ook niet helemaal.” Ook blijkt pas in de praktijk of bepaalde interventies echt werken. “Voor sommige patiënten is het extra belangrijk om regelmatig te eten. Tegelijkertijd is dat typisch iets waar je op een gegeven moment genoeg van hebt, een app moet niet te demanding worden. Je moet een functie kunnen uitzetten in zo’n geval.”
Elzelien Stolk, behandelaar bij PsyQ, herkent Wesselings observatie: pas in een pilot ontdek je eventuele fouten in de app. “Registreren van slapen gaat niet altijd goed bijvoorbeeld. En bepaalde opdrachten wil je aan of uit kunnen zetten. Wanneer zulke verbeterpunten doorgevoerd zijn, is Goalie absoluut een hulpmiddel dat we goed kunnen gebruiken.”
Goalie is een samenwerking van PsyQ en Sense Observation Systems. Beide partijen hebben uit eigen bronnen een investering gedaan voor de ontwikkeling van de app. Voor PsyQ via het eigen Innovatieplatform, voor Sense is het een interessant project om commercieel door te ontwikkelen. “Het is zeker ook de bedoeling dat andere GGZ-instellingen er in de toekomst ook gebruik van kunnen gaan maken”, zegt Larsen. “De technologie is schaalbaar opgezet, zelfs in internationaal opzicht.”
“Financiering blijft natuurlijk een lastig punt”, zegt Wesseling. “Waar ik zelf achter ben gekomen: het is nooit klaar. Versie 1.0 wordt opgevolgd door 2.0, en intussen denk je verder over de volgende versie. Met projectfinanciering is dat soms best lastig, om die doorontwikkeling te kunnen blijven betalen.” Wesseling: “Plus: wij worden DBC-gefinancierd. De app bekostigt zichzelf nooit. Wij worden gefinancierd op basis van behandelminuten, maar eHealth behandelingen leveren een organisatie eigenlijk weinig op. Behandelen via eHealth is geen financiële prikkel.” Dat argument klinkt vaker door binnen interviews in de werkvloer-serie, vooral binnen de GGZ.
Enthousiaste behandelaren
“Behandelaren hebben veel zin om er mee te gaan experimenteren. Het leert patiënten om meer zelfredzaam te zijn – een veelgehoord thema natuurlijk – en Goalie is een manier daarvoor.” Wat vinden patiënten van PsyQ van de app? Wesseling: “Alles komt voor, het is nog te vroeg om daar iets over te zeggen. Patiënten zijn erg enthousiast, oudere gebruikers vinden het soms wat lastiger om er mee te werken. Behandelaren die met Goalie werken weten veel over deze patiëntengroepen, en vinden het leuk om iets nieuws te proberen. Dat zijn ook mensen die het niet erg vinden als iets niet meteen lukt, in plaats van de smartphone in de prullenbak te gooien.”
"De opdrachten worden specifiek voor die patiënt geschreven"
Goalie moet in de toekomst nog persoonlijker worden. “We willen een app bouwen die zo flexibel mogelijk is, waarbij je zaken aan en uit kan zetten. De opdrachten kunnen heel specifiek op de patiënt geschreven worden. Die opdrachten zet de behandelaar in de portal, bijvoorbeeld twee keer per dag half uur lopen, of een keer bellen met je moeder wanneer een patiënt daar moeite mee heeft. De app kan vervolgens die opdrachten naar de gebruiker versturen op het juiste moment. Ook de teksten die verschijnen worden er op maat ingezet.”
Elzelien Stolk is behandelaar bij PsyQ bij depressie ambulant en begeleidde een aantal patiënten met Goalie. “Voor patiënten die kampen met depressie is het essentieel om ritmes op orde krijgen. Regelmatig slapen, eten, bewegen: in het begin van de behandeling zit dat
"Ik zie Goalie als een soort buddy die je kan helpen bij die registratie en realisatie”
er goed in, maar in de loop van de tijd verdwijnt dat soms wat naar de achtergrond. Met Goalie ga je samen zitten en kijken hoe het gegaan is afgelopen weken. Dat registreren helpt niet alleen voor de patiënt, maar ook voor jou als behandelaar om alert te bijven op dat registreren.”
“Soms zie je iemand één keer in de week of één keer in de twee weken. Voor een patiënt kan het in die tussentijd best lastig zijn om aan persoonlijke doelen te werken. Ik zie Goalie als een soort buddy die je kan helpen bij die registratie en realisatie.” Met de komst van de app en het dashboard verandert de werkwijze van de behandelaar ook, geeft Stolk aan - al heeft dat ook te maken met de persoonlijke voorkeuren van de behandelaren in de Goalie-pilot. Stolk: “Ik neem als leidraad dat ik met de patiënt samen in het dashboard kijk, en het gebruik als informatiebron. Ik bied geen continue monitoring, dat is zorg die ik niet kan bieden.”
Goalie en het bij bijpassende platform hebben geen koppeling met het EPD dat bij PsyQ gebruikt wordt. De data wordt beveiligd opgeslagen bij Sense. Larsen: “We hebben het wel besproken. Als je doorvraagt, dan kom je erachter dat behandelaren voornamelijk willen weten of iemand de app daadwerkelijk gebruikt, en een single sign-on omgeving wilen om snel in te loggen.” Wesseling: “Behandelaren maken nu een verslag, en kunnen in de portal inzien hoe de behandeling verloopt en wat de resultaten zijn. We zien het nut niet echt in van het bouwen van een koppeling met het EPD. Goalie verzamelt zo veel nieuwe data, zoals accelerometer-gegevens of slaapinformatie van een patiënt, die niet direct in het EPD hoeven te staan."
Waar laat je die accelerometer-gegevens of slaapinformatie van een patiënt eigenlijk?
De formele onderzoeksresultaten naar de app en de effectiviteit laten nog even op zich wachten, maar Wesseling is enthousiast over de eerste pilots. “Dat is bij eHealth modules sowieso een probleem: er is weinig goed onderzoek naar de effectiviteit van eHealth producten. Deels komt dat omdat de implementatie van modules vaak langzaam gaat. Je hebt nog geen grote n, een grote patiëntenpopulatie, dat maakt het ook lastig om modules te testen.” Wesseling herkent de knelpunten die vaker genoemd worden: behandelaren die de nieuwe methodes langzaam over nemen of niet gewend zijn, techniek die soms niet helemaal goed werkt en een versnipperd aanbod.
Goalie wordt in ieder geval doorontwikkeld door PsyQ en Sense. Uitbreidingsmogelijkheden voor zowel patiënten als behandelaren zijn er genoeg. “Hopelijk kunnen we op korte termijn valide patiëntendata verzamelen zodat we aan het einde van het jaar beter kunnen laten zien hoe en waarom het werkt.”
Alle afleveringen van eHealth op de werkvloer lezen? Klik hier
Ik heb het interview hierover gehoord op BNR Radio en bedacht me dat die Goalie ook heel mooi zou kunnen werken bij beginnend dementerenden.