eHealth op de werkvloer: een uitleen iPod in de huisartspraktijk

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Bart Timmers, huisarts en mede-praktijkeigenaar van Groepspraktijk Huisartsen Bergh in ’s-Heerenberg.

“Vandaag gebruikte ik onder andere een anatomie app, las ik via Evernote een medisch artikel terug en deed mijn iPad tijdens een bezoek aan een patiënt dienst als HIS (huisarts informatie systeem). Ik maak op dagelijkse basis gebruik van Orca MD en Visible Body: twee apps om dingen aan patiënten uit te leggen. Hoewel ik aan het einde van de dag soms niet meer weet wat ik allemaal voor medische apps heb gebruikt, blijken het er met terugwerkende kracht altijd veel te zijn”, vertelt Bart Timmers. In de spreekkamer gebruikt Timmers ook nog steeds plastic (anatomie) modellen, maar bieden apps volgens hem mogelijkheden. “Het is veel interactiever: je kunt inzoomen en laagjes afpellen, je hebt echt een levend plaatje bij de hand.”

Human Anatomy App op de iPad

Timmers maakt echter nog weinig mee dat patiënten zelf bij hem komen met een app of medische gadget waar ze advies over willen of waarvan ze de resultaten willen bespreken. “Dat zou wat mij betreft wel meer mogen gebeuren.

Ik werk een paar uur in de week bij de NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) en daar hebben we het regelmatig over medische apps en hoe we het gebruik hiervan kunnen bevorderen. We twijfelen er alleen over of we dergelijke apps niet zouden moeten voorzien van een keurmerk of certificering. Alleen is dat eigenlijk onhaalbaar, omdat het er zoveel zijn. We zitten er daarom over na te denken of we dat niet in samenwerking met patiënten zouden moeten doen. Zo krijg je vanzelf meer patiënt participatie. En als je die ervaringen samenvoegt met de ervaringen van een zorgverlener, dan hebben we relevante informatie over zo’n app.”

Steeds meer data

SmartHealth spreekt weleens met artsen die aangeven het gevoel te hebben overspoeld te worden door alle gegevens die mensen verzamelen en onder hun neus schuiven. Hoewel Timmers het gevoel niet herkent, vindt hij de overvloed aan informatie en de manier waarop mensen daarmee omgaan wel een serieus probleem.

“Ik ben erg benieuwd hoe mensen met hun nieuw verworven verantwoordelijk om zullen gaan als ze straks zelf met een Scanadu Scout aan de slag kunnen gaan. Ik zie wel risico’s en valkuilen, maar aan de andere kant lijken de voordelen ook groter dan de nadelen.  Het is meer de vraag hoe wij als zorgverleners ermee leren omgaan, dan dat we het onze patiënten moeten afraden. We moeten de ontwikkeling dan ook niet willen tegenhouden, maar er een weg in zien te vinden.”

Scanadu's Scout

Doorvragend naar eventuele nadelen geeft Timmers aan dat de mogelijkheid dat mensen conclusies gaan trekken die niet gerechtvaardigd zijn wel een risico vormt. ““Mijn zuurstofsaturatie is altijd 96 en nu in een keer 95 dus er is iets niet goed met m’n longen”, dat is een conclusie die je helemaal niet kunt trekken.

Maar mensen gaan zich wel onnodig druk maken. Hetzelfde zie je met bloeddrukmeters. Er zijn genoeg mensen die daar wel verstandig mee om kunnen gaan en af en toe bij zichzelf een meting doen, maar je hebt ook mensen die er heel neurotisch mee omgaan en iedere dag meten en vervolgens naar de huisarts komen met “hij is altijd 130 en nu 150”. Medisch gezien is er negen van de tien keer niks aan de hand met zo iemand, maar ze hebben zichzelf dan wel helemaal opgefokt. Daar ligt dus opnieuw de uitdaging voor de arts: probeer je patiënten dat nadeel uit te leggen en leer hen om goed met dergelijke meters en tellers om te gaan.”

Een Withings Pulse om uit te proberen

Het voordeel van het gebruik van apps en medische gadgets is volgens Timmers onder andere dat ze mensen kunnen stimuleren om meer te bewegen. “Zo’n stappenteller app of smartband maken je er bewust van hoe weinig je beweegt op een dag. Het stimuleert je om die extra paar passen te zetten of langer in de sportschool te blijven. Bewustwording is nu eenmaal heel belangrijk. Hetzelfde geldt voor mensen met een eetprobleem of mensen die willen afvallen."

Timmers maakt wel duidelijk dat hij mensen niet wil forceren om gebruik te maken van medische of gezondheidsapps. “Als ik een toepasselijke app in gedachten heb, peil ik altijd eerst of mensen überhaupt een smartphone hebben en of ze er actief mee zijn. Dat merk je snel genoeg. Voor mensen die wel nieuwsgierig zijn maar zelf niet in het bezit zijn van een smartphone, heb ik sinds kort een uitleensmartdevice op de praktijk. Een iPod met een aantal medische apps er op. Gisteren heb ik de iPod voor het eerst aan patiënt mee gegeven, een man van rond de 80. Helaas bracht hij hem na een uur al terug: hij had er helemaal niets mee. Ik had nog wel een speciale app gekocht voor hem, maar hij vond de iPod niks en kon er niet mee werken.”

Withings Pulse

Naast de iPod heeft Timmers ook een Withings bloeddrukmeter aangeschaft, die ook door patiënten geleend mag worden. “Als het een succes is, wil ik op den duur nog veel meer iPods en gadgets van Jawbone, Fitbit en Withings aanschaffen voor in de bruikleen. Ik geloof namelijk dat patiënten daar echt mee geholpen kunnen worden, maar ik begrijp ook dat je niet zomaar 100 euro betaalt voor een Withings Pulse. Althans niet als je geen gezondheidsfreak of hardloper bent. Daarom vind ik het goed om ze uit te lenen, dan kunnen mensen het in ieder geval uitproberen.”

eHealth in de praktijk

Timmers houdt zich in zijn praktijk ook bezig met andere vormen van eHealth. "E-consulten doen we in de praktijk al zo’n jaar of zestien: vanaf het moment dat het serieus bruikbaar was hadden we het al. Althans, we, mijn collega’s waren een generatie ouder en die zagen het absoluut niet zitten, dus ik ben zelf begonnen.

We hebben sindsdien allerlei vormen van e-consulten gehad. Eerst gewoon e-mail, maar dat bleek niet veilig genoeg te zijn. Daarna hebben we een pilot gedaan met een zorgverzekeraar en de laatste jaren met een e-consult portal. Mensen moeten zichzelf aanmelden voor een e-consult, maar als ik nieuwe patiënten inschrijf vertel ik ze wel over deze mogelijkheid. Toch groeit het aantal gebruikers van het e-consult erg langzaam, dat gaat echt mondjesmaat. Als het er nu drie per dag zijn denk ik “hé, wat een drukke dag”.  Ik zou overigens nooit alleen maar achter mijn beeldscherm patiënten kunnen helpen. Ik zie het wel in combinatie met de ouderwetse uitoefening van dit vak. De ideale praktijk dag ziet er voor mij zo uit: een spreekuur met meer tijd voor mensen, een aantal visites aan huis en een vast dagdeel voor e-consulten.”

Facetime op de iPad of iPhone

Ook met telemonitoring heeft Timmers ervaring. “Een jaar of zes geleden hebben we met Sensire een project gedaan met camera’s bij mensen thuis. Dat is toen mislukt omdat er simpelweg teveel techniek was. Er kwamen zoveel handelingen bij kijken voordat ik iemand in beeld had, dat ik in de praktijk sneller was als ik zelf fysiek even langsging. Nu zijn we een nieuwe start aan het maken, dit keer met iPads. Uit dit experiment blijkt al dat iPads telemonitoring veel makkelijker maken: je hebt geen gedoe met privacy – we gebruiken gewoon FaceTime - en techniek is nauwelijks een belemmering.”

De mensen die Timmers heeft gesproken via de iPad waren over het algemeen wel enthousiast.

“Ze hadden het idee wel echt met de dokter aan het praten te zijn, dus dat is leuk. Maar ouderen mensen vinden het ook nog wel een beetje eng. Het is natuurlijk een generatie die nooit iets met techniek heeft gedaan. Tegelijkertijd merk ik ook dat ze er wel snel aan wennen. En er zitten natuurlijk ook genoeg ouderen bij die er wel uitstekend mee uit de voeten kunnen.”

Innovatie kost tijd en geld

Wel geeft Timmers aan dat ze met deze nieuwe vorm van telemonitoring nog wel in een vroeg stadium zitten. “Ik kan nog nauwelijks werkbare voorbeelden noemen.” Volgens de huisarts heeft zijn persoonlijke inzet zeker invloed op de wat trage voortgang van het project. “Op dit moment merk ik dat het best een heftig project is om erbij te doen. Onze praktijk is groot en druk. Je hebt bepaalde routines en dat loopt. Je moet dus echt even investeren om die routines om te zetten in iets anders. In plaats van snel in de auto stappen om bij iemand langs te gaan, moet ik de moeite doen om een ouder iemand uit te leggen hoe we gaan beeldbellen, wat er moet gebeuren, enzovoort. Dat kost gewoon tijd in het begin.”

De nieuwste aanwinst in Timmer's praktijk: Withings draadloze bloeddrukmeter

Toch is Timmers stellig: als je vooruit wilt moet je af en toe investeren. Dat gaat zeker op voor tijd, maar natuurlijk ook voor geld. “Toen ik met tele-dermatologie wilde beginnen moest ik bijvoorbeeld ook een camera kopen. Uiteindelijk kon ik nog wel wat vergoed krijgen, maar die garantie heb je niet altijd. Daarnaast moet je er niet op gaan zitten wachten; als je zelf ergens in gelooft moet je het gewoon doen. Wij hebben binnen de praktijk ook niet echt een potje voor innovatie. Alle dingen die ik uitprobeer, of het nu een wifi weegschaal of een afval app is, koop ik zelf.”

Timmers motivatie om met innovaties bezig te zijn en er tijd en moeite in te steken komt voor uit twee dingen.

 “Allereerst geloof ik heel erg in de mogelijkheden van eHealth en mHealth: het kan zorg beter maken en het is een ontwikkeling die ons heel veel kan brengen. Daarnaast vind ik het leuk om met techniek te werken en te kijken wat er met techniek mogelijk is. Een beetje experimenteren met die apps en gadgets bevalt me wel.” Zijn bevindingen deelt hij met collega’s en andere geïnteresseerden. “Als ik ergens in geloof, dan mag ik dat graag uitdragen.”

Alle afleveringen lezen van eHealth op de werkvloer? Klik dan op deze overzichtpagina.