ironHand geeft (verloren) kracht in handen terug

Mensen met een chronische aandoening of een lichamelijke beperking en ouderen willen steeds meer zelf regie houden over hun eigen leven en langer thuiswonen. Het overheidsbeleid legt eveneens de nadruk op het stimuleren van langer thuiswonen en zelfredzaamheid. Slimme eHealth-toepassingen maken dit streven makkelijker. In de reeks Langer thuis wonen neemt TrendITion deze innovaties onder de loep. Deze aflevering: ironHand.

“Ik hield me al langer bezig met onderzoek naar de inzet van robottechnologie bij de revalidatie van mensen die een beroerte hebben gehad”, vertelt Gerdienke Prange-Lasonder, senior onderzoeker bij Roessingh Research & Development, een onderzoeksinstituut gelieerd aan Roessingh Centrum voor Revalidatie. “Uit een lange reeks onderzoeken kwam het inzicht dat je mensen niet alleen zoveel mogelijk wilt laten herstellen tijdens de revalidatieperiode, maar dat mensen daarna vaak ook nog ondersteuning nodig hebben doordat ze bepaalde dingen toch minder goed kunnen. Er blijft, kortom, behoefte aan het stimuleren van die functie in het dagelijks leven. Wij merkten dat technologie daar een grote rol bij kan spelen.”

Complexe en dure machines

Alleen blijkt passende technologie vinden niet eenvoudig. In de revalidatie wordt vooral gebruik gemaakt van complexe en dure machines die alleen binnen een zorginstelling gebruikt kunnen worden, vertelt de onderzoekster. “Patiënten moeten dus altijd hier naartoe komen om te oefenen, waardoor intensieve toepassing in hun dagelijks leven uitblijft.” In haar zoektocht naar een robotisch systeem dat mensen thuis kan ondersteunen bij functionele taken, stuit Prange op het bedrijfje Bioservo Technologies AB. Dit van oorsprong Zweedse bedrijf ontwikkelt de zogenaamde ‘SEMTM glove’, een handschoen die extra kracht toevoegt aan de handgreep en andere relevante handbewegingen. De handschoen werkt samen met een voeding die op arm of de rug van de drager bevestigd wordt. Vanuit die voeding wordt er – op basis van persoonlijke voorkeuren en mogelijkheden – een kleine hoeveelheid kracht naar de hand gestuurd om de grip te versterken.“ironHand is een zachte, functionele handsschoen is en niet zo’n groot, hard exoskelet dat je vaak ziet”

“Wij waren vanaf het begin enthousiast”, vertelt Prange, “met name omdat het gewoon een zachte, functionele handsschoen is en niet zo’n groot, hard exoskelet wat je eigenlijk meestal ziet.” De onderzoekster ziet direct allerlei toepassingen voor de ironHand in de revalidatie en ondersteuning van mensen thuis. “Alleen was de huidige versie van de handschoen daar nog niet helemaal geschikt voor. Dus besloten we om met Bioservo samen aan de slag te gaan om de ironHand te optimaliseren. Daarnaast startten we een samenwerking met een ander Zwitser bedrijf, Hocoma. Zij ontwikkelen speciale oefeningen in game-vorm die met de handschoen gespeeld en bestuurd kunnen worden.”

Het gezamelijke onderzoeksproject wordt deels gesubsidieerd via een Europees subsidieprogramma genaamd Ambient Assisted Living programma, ondersteund door ZonMW (Nederland), SERI (Zwitserland) en Vinnova (Zweden).

ironHand 3.0

In eerste instantie kijken Prange en haar collega’s daarbij – vanwege hun band met het revalidatiecentrum – naar revalidatie-patiënten. Al snel blijkt dat de ironHand interessant is voor een veel bredere doelgroep. Bijvoorbeeld ouderen die de kracht in hun handen verloren zijn en thuis bepaalde (huishoudelijke) taken niet meer kunnen doen. “We besloten met die focusgroep aan de slag te gaan: ouderen die een verminderde handfunctie ervaren, als gevolg van leeftijd-gerelateerd verlies van spiermassa of aandoeningen zoals artritis of neurologische beperkingen.”

Een groep ouderen mag als eerste de handschoen uittesten door enkele praktische taken uit te voeren. Onder andere een kan water pakken en een glas inschenken of een komkommer in plakjes snijden. De ouderen in de testgroep zijn blij met wat de ironHand voor hen kan betekenen, vertelt Prange. “Ze zijn heel enthousiast en positief. Al bij een paar keer testen merken ze wat zo’n handschoen kan betekenen in hun dagelijks leven.” De testers hebben ook verbeterpunten, vertelt de onderzoekster. “Zo is de handschoen nog iets te stug – waardoor je het voorwerp dat je vastpakt niet altijd goed kunt voelen – en krijg je er een warme hand in. Ook mocht de batterij nog compacter en de sensoren in de handschoen nog sensitiever. Met die punten is Bioservo weer aan de slag gegaan, voor een versie 3.0 van de ironHand.”

Naast revalideren ook trainen

Ook zorgprofessionals zijn bij het testen en ontwikkelen van de slimme handschoen betrokken, vertelt Prange. “Waar zij heel alert op waren is dat de handschoen niet de vaardigheden van een oudere helemaal over mag nemen. Op die manier verminder je daarmee namelijk de functie, de spierkracht zal vanzelf afnemen als iemand niets meer zelf hoeft te doen.” Het is volgens de onderzoeker dan ook heel belangrijk dat iemand die in principe nog wel wat kracht heeft in zijn of haar hand continu blijft trainen. “We willen niemand afhankelijk maken van de technologie. Idealiter zou je met de ironHand je spierkracht op peil kunnen houden, of zelfs wat verbeteren, omdat je dankzij de handschoen die hand wel weer kunt gebruiken. Wel weer zelf de wasmand naar boven tillen, de ramen lappen of een maaltijd bereiden. We hopen volgend jaar met onderzoeken in Nederland, Zweden en Zwitserland aan te tonen dat het herhaaldelijke gebruik van de handschoen dat trainingseffect heeft.”“We willen niemand afhankelijk maken van de technologie”

Idealiter kunnen ouderen dankzij de ironHand langer zelfstandig thuis blijven wonen, doordat zij zelfstandig in staat zijn om hun dagelijkse verzorging en andere taken uit te voeren. “Op die manier zouden ouderen mogelijk minder afhankelijk zijn van mantelzorger of thuiszorg”, aldus Prange.

Betaalbaar

Prange en haar collega’s, maar ook de ontwikkelaars Bioservo en Hocoma, hebben in ieder geval de ambitie om de handschoen op den duur op de markt te introduceren. “Het is nog wel de vraag of dat via een bepaalde vergoedingsstructuur gaat of dat ironHand zo goedkoop gemaakt kan worden dat mensen het zelfstandig kunnen aanschaffen. De versie die nu beschikbaar is kost nog een paar duizend euro. Dat is voor zo’n robotisch systeem heel goedkoop, maar veel te veel geld als iemand het zelfstandig of voor zijn of haar ouder wilt aanschaffen.” Volgens Prange is het nog een hele uitdaging om een apparaat als de ironHand in het vergoedingsstelsel voor medische hulpmiddelen opgenomen te krijgen, dus zal er bij het ontwerp en de productie goed gekeken moeten worden hoe de handschoen zo betaalbaar mogelijk blijft. “Wij zijn erg positief, we zijn namelijk al een heel eind op de goede weg.”